Szata Lloyd C. Douglas 8,0
Inaczej niż w „Ben Hurze” głównym bohaterem jest rodowity Rzymianin Marcellus Galio, do Jerozolimy przybywa służbowo, a nawet za karę, ściągnąwszy na siebie gniew przyszłego cesarza Gajusa Kaliguli (Bucika). Wygrywa w kości szatę Jezusa, właściwie chiton (χιτών) wedle J 19, 23. Powierza ją swemu niewolnikowi Demetriuszowi z Koryntu. Jest przekonany o niewinności Galilejczyka, ogarnia go cierpienie, co przypisuje szacie. Z czasem poznając nauki Jezusa zostaje chrześcijaninem.
Douglas wyraźnie wzorował się na „Quo vadis”, lecz prześladowania rozpoczęte przez Nerona przeniósł do czasów Kaliguli. Cesarz ten, tak jak go przedstawiają „Żywoty” Swetoniusza czy „Starożytności” Flawiusza, znajdujący upodobanie w okrucieństwie, żądający czci boskiej, zapewne pasowałby do takich prześladowań, chociaż brak danych, by tak było.
Ewka „Koniec trochę mnie...zaskoczył?”
Tak jak i mnie.
Lekarz Sarpedon będąc świadkiem uzdrowienia dokonanego przez Piotra zapytuje:
– Czy twój przyjaciel z Palestyny wie, że w każdej chwili może znaleźć się w więzieniu za rzekome leczenie chorych takimi sztuczkami? Należy o tym donieść władzom.
– Składałeś przysięgę Hipokratesa! – woła Marcellus.
Przysięga ta zabrania rozgłaszania tego, co lekarz „przy leczeniu albo też poza leczeniem w życiu ludzi ujrzy lub usłyszy” (ἐν θεραπείῃ ἢ ἴδω, ἢ ἀκούσω, ἢ καὶ ἄνευ θεραπηίης κατὰ βίον ἀνθρώπων) a „czego ujawniać nie można” (ἃ μὴ χρή ποτε ἐκλαλέεσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄρρητα ἡγεύμενος εἶναι τὰ τοιαῦτα).
Marcellus oskarżony przed cesarzem o „spiskowanie” oświadcza:
– Jezus, którego ukrzyżowałem, jest prawdziwie królem, ale Królestwo Jego nie jest z tego świata. Jezus nie pragnie władzy doczesnej (He does not seek an earthly throne) ...
Podkreślam to, gdyż do dziś nie wszyscy rozróniają boskie od cesarskiego.
Kaligula oczywiście nie zrozumiał:
– Mało brakuje, a nawrócisz mnie na chrześcijaństwo. (por. Dz Ap 26, 28)
– Wykonywałem rozkazy. Zdałem sobie sprawę z ogromu tej zbrodni, dopiero gdy ją popełniłem.
– Zbrodnia, powiadasz? Zatem posłuszeństwo rozkazom władz Cesarstwa uważasz za zbrodnię?
– Cesarstwo składa się z omylnych ludzi, którzy czasem popełniają błędy. A to był najgorszy z wszystkich błędów. (The Empire is composed of fallible men who sometimes
make mistakes. And this was the greatest mistake that was ever made.)
– Aha! Więc Cesarstwo błądzi! Czy w swoim zuchwalstwie ośmielisz się twierdzić, że cesarz może się mylić?
– To ja stoję dzisiaj przed sądem, a nie cesarz.
Wyrok oczywiście może być tylko jeden.
Żona Marcellusa, Diana, chce umrzeć razem z nim.
– Także wierzysz w te niedorzeczności o Królestwie! (You too believe in this nonsense about a Kingdom)
– Sądzę, że wyrażam myśli wszystkich obecnych rozumnych ludzi, którzy wiedzą, że naszemu państwu grozi zguba, i wiedzą, co jest tego przyczyną.
– Na bogów! Oboje pójdziecie do tego swojego Królestwa! (Go, both of you, into your Kingdom!)
Piratce, takiej jak ja, nie mogło się tu nie nasunąć skojarzenie z szyderstwami Kreona karzącego w sztuce Sofoklesa zamknąć Antygonę „w lochu na pustkowiu”
A tam jej Hades, którego jedynie
Z bogów uwielbia, może da zbawienie,
Lub pozna wreszcie, jeśli marnie zginie
Że próżną służbą czcić Hadesu cienie.
(tłum. Kazimierz Morawski)
Morawski w odzie do Antygony dokonał porównania:
Od twego męstwa idzie jakaś wstęga
I ponad wieków przepaścią się żarzy,
Aż białych dziewic gdzieś w dali dosięga,
Co się groźniejszych nie zlękły mocarzy
I wśród ofiary, w rzymskiem Kolosseum
Wzniosłe śpiewały swym zgonem Te Deum.
Film „Szata” zrobiony po śmierci Douglasa tylko mniej więcej oddaje treść powieści. Dalszy ciąg „Demetriusz i gladiatorzy” nie oparty na książce, dość zagmatwany (Demetriusz zdradza chrzescijaństwo, później tego żałuje),choć jakby kończy się dobrze, to znaczy śmiercią Kaliguli.