Publikacja podejmuje kwestię relacji między polską tożsamością narodową a katolicyzmem po upadku komunizmu. Autorka analizuje wypadki rozgrywające się po roku 1989 wokół terenu byłego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Skupiając się głównie na tzw. „wojnie o krzyże” z lat 1998-1999, kiedy to wielu nacjonalistycznie zorientowanych katolików wzniosło setki krzyży na obrzeżach dawnego obozu zagłady, bada dlaczego i w jaki sposób religia oraz jej symbole stają się częścią nacjonalistycznego dyskursu. Książka została w sposób szczególny doceniona za granicami naszego kraju, o czym świadczą otrzymane przez autorkę nagrody, m.in. nagroda American Sociological Association’s Distinguished Book Award za publikację z dziedziny socjologii religii, Orbis Book Prize – nagroda przyznana przez Association for Slavic, East European and Eurasian Studies oraz nagroda Kulczycki Best Book Award

---

Zubrzycki jest francuskojęzyczną Kanadyjką, mieszkającą w Stanach Zjednoczonych, o bardzo odległych korzeniach polskich, co znajduje odzwierciedlenie w jej nazwisku. Nie znam żadnej książki polskiego autora, w której związek między polskim nacjonalizmem a katolicyzmem analizowano by w sposób tak rzetelny i odkrywczy. Nie powinno to jednak zaskakiwać. Nie przymierzając, nikt nie przeanalizował amerykańskiej demokracji lepiej niż Francuz Alexis de Tocqueville, nikt też nie zrozumiał amerykańskich dylematów rasowych lepiej niż Szwed Gunnar Myrdal. Tak jak Zubrzycki, byli oni w stanie dostrzec rzeczy, których „tubylcy” nie widzieli.

Książka jest adresowana nie tylko do socjologów religii i etniczności, czy do ekspertów zajmujących się Polską bądź polską historią, lecz do wszystkich, których nudzą tabele krzyżowe i analiza regresji, i którzy pragną zobaczyć, jak można po mistrzowsku wykorzystać analizę jakościową. Co więcej, książka jest fascynującą lekturą i naprawdę trudno ją odłożyć.

Piotr Sztompka, Uniwersytet Jagielloński

Kościół rzymskokatolicki był jedną z głównych sił, które przyczyniły się do ostatecznego sukcesu Polaków, polegającego na doprowadzeniu do końca systemu komunistycznego i uwolnieniu się od sowieckiej dominacji. Ta zrównoważona i dobrze udokumentowana książka bada jak Kościół odpowiada na nowe i bardziej złożone problemy jakie niesie ze sobą odzyskanie wolności i niepodległości, a zwłaszcza na bolesne dziedzictwo antysemityzmu obecne w części polskiego społeczeństwa i w samym Kościele.

Antony Polonsky, Uniwersytet Brandeis i Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie