Niedawno wybraliśmy się całą klasą na wystawę w Muzeum Śląskim. Nic szczególnego a prawdę mówiąc zapowiadały się niesamowite nudy. Nasza nauczycielka historii uparła się i nie przeszkadzało jej , że pada i jest zimno. Zrezygnowani i zmarznięci dotarliśmy na miejsce, marząc tylko o ogrzaniu się i wyspaniu w jakimś kącie. Wystawa jak wystawa. Dużo zdjęć, jakieś obrazy i małe tabliczki z opisami, dla zapaleńców. Chciałam jak najszybciej mieć to za sobą. Przechodziłam błyskawicznie, rzucając niedbale okiem na wystawę - tabliczki były dla mnie niewidzialne. W pewnym momencie zauważyłam szablę, która wisiała na ścianie Muzeum. Przepiękna ! Moją uwagę przykuł napis : szabla Wincentego Chrobótki."Przecież to mój dziadek !" - głośno powiedziałam. Niektórzy obrócili głowy. „Koniecznie muszę zadzwonić do mamy ! Co szabla dziadka robi w Muzeum ?"

Niedawno wybraliśmy się całą klasą na wystawę w Muzeum Śląskim. Nic szczególnego a prawdę mówiąc zapowiadały się niesamowite nudy. Nasza nauczycielka historii uparła się i nie przeszkadzało jej , że pada i jest zimno. Zrezygnowani i zmarznięci dotarliśmy na miejsce, marząc tylko o ogrzaniu się i wyspaniu w jakimś kącie. Wystawa jak wystawa. Dużo zdjęć, jakieś obrazy i małe...

Pewnego dnia postanowiłam zrobić w końcu porządek na moim regale z książkami. Od dawna już tam nie zaglądałam. Książki stały równiutko, według wielkości i było ich mnóstwo. „To mi zajmie trochę czasu, ale trudno. Jak nie zrobię tego teraz to pewnie nigdy”. Wzięłam stołek z kuchni i zaczęłam wyciągać każdą książkę a potem wycierać jej okładkę. Dotarłam do wielkiego wydania” Pana Tadeusza” , gdy nagle coś wyleciało z książki. „Co to ? „ zdziwiłam się. Tyle razy robiłam tutaj porządek a tu taka niespodzianka ! Powoli zeszłam ze stołka i schyliłam się. Była to mała i brudna kartka papieru. Zaczęłam czytać. „Coś takiego ?”. To list do mojej zmarłej babci. Napisał go ktoś kto na pewno znał ją i moją rodzinę, bo wiedział, że mieszkaliśmy kiedyś w starym domu w Bobrówce i mieliśmy konia – Kasztanka. List jest bardzo smutny, podpisał go Bogumił. „Kto to był ? Skąd się ten list wziął w książce ?” Te myśli nie dawały mi spokoju dlatego postanowiłam zadzwonić do siostry mojej babci - Klary. „Nie mogę w to uwierzyć !” Bogumił to był kuzyn mojej babci. Zgłosił się do wojska, gdy wybuchła wojna i zginął. Ten list to ostania pamiątka po nim. „Jaka szkoda ! Nie będziemy mogli się bliżej poznać. A może dowiedziałabym się czegoś o mojej babci ?”

Pewnego dnia postanowiłam zrobić w końcu porządek na moim regale z książkami. Od dawna już tam nie zaglądałam. Książki stały równiutko, według wielkości i było ich mnóstwo. „To mi zajmie trochę czasu, ale trudno. Jak nie zrobię tego teraz to pewnie nigdy”. Wzięłam stołek z kuchni i zaczęłam wyciągać każdą książkę a potem wycierać jej okładkę. Dotarłam do wielkiego wydania”...

Gdy zrobiło się ciemno, usiedliśmy jak zawsze przy kominku w salonie. Było cieplutko i ogień wesoło trzaskał. Babcia prawie zasypiała w swoim bujanym fotelu a dziadek dokładał drewno do kominka. Nagle odezwał się poważnym głosem.
- Pamiętasz Bronię - Kaziu ?
Babcia od razu się obudziła i odpowiedziała.
- To było tak dawno.
- Pamiętasz jej rude włosy i warkocze ?
- Kto by tego nie pamiętał ? Były jak ogień a warkocze grube, ciężko było je zaplatać. Tyle lat a jakby wczoraj to się wydarzyło.
- Szkoda mi jej, nie ma sprawiedliwości na świecie.
- Co się stało ? - nie wytrzymałam.
- Ciężko o tym mówić, ale powinniście wiedzieć.
- Bronia została wywieziona do Oświęcimia.
- Coooooo ? - byłam w szoku.
- To moja siostra - powiedział dziadek i otarł łzę ręką.
- Nigdy wam o tym nie mówiliśmy, ona miała dopiero 12 lat. Nie wiemy co się z nią stało.
- Nie szukaliście jej ? Dlaczego ? – krzyknęłam wściekła.
- Gdzie ? Jak ? – smutno odpowiedział dziadek.
- Byliśmy w oddziale PCK i w urzędzie miasta, ale nikt nic nie wiedział. Może kiedyś się dowiemy ?
- Nie mogę w to uwierzyć ? Co za historia –postanowiłam zająć się poszukiwaniem Broni i poznać jej historię.

Gdy zrobiło się ciemno, usiedliśmy jak zawsze przy kominku w salonie. Było cieplutko i ogień wesoło trzaskał. Babcia prawie zasypiała w swoim bujanym fotelu a dziadek dokładał drewno do kominka. Nagle odezwał się poważnym głosem.
- Pamiętasz Bronię - Kaziu ?
Babcia od razu się obudziła i odpowiedziała.
- To było tak dawno.
- Pamiętasz jej rude włosy i warkocze ?
-...

W jej głowie czają się różne myśli o tym, że nie pasuje do rodziny. Kiedyś myślała, że jest adoptowana, ale jednak fizyczne podobieństwo dawało się zauważyć. Interesowała się historią II wojny światowej i literaturą. Fascynacja mieszała się z życiem, życie poddawało się wyobraźni i tak z dnia na dzień stawała się kimś innym: potomkinią parobka z dworu Czartoryskich albo samą wnuczką Czartoryskiej. By trudy życia osłodzić, dodać dreszczyku lub poznać dno rozpaczy, pisze sobie w umyśle historie i przestać nie może. Co za życie w pokoju bez klamek! Może powinna zacząć czytać poezję?

W jej głowie czają się różne myśli o tym, że nie pasuje do rodziny. Kiedyś myślała, że jest adoptowana, ale jednak fizyczne podobieństwo dawało się zauważyć. Interesowała się historią II wojny światowej i literaturą. Fascynacja mieszała się z życiem, życie poddawało się wyobraźni i tak z dnia na dzień stawała się kimś innym: potomkinią parobka z dworu Czartoryskich albo...

Rok 1915, sierpień, niewielka wieś w guberni grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego. Po przełamaniu przez Niemców linii frontu i szybkim odwrocie wojsk rosyjskich władze carskie nakazują ludności cywilnej ewakuację w głąb Rosji. Błyskawicznie rozpętana propaganda, iż nacierający Niemcy mordują, gwałcą i rabują szczególnie wyznawców prawosławia odnosi pożądany skutek. Paraskiewa i Cyryl pospiesznie pakują dobytek na drewniany wóz, część w prześcieradła na plecy i wraz z czwórką małych chłopców rozpoczynają swoje bieżeństwo. W nieznane, nie wiedząc, jaki czeka ich los, podróż wydaje się nie mieć końca. Dzieci płaczą z głodu i wyczerpania, najmłodszy Kalinik umiera zabierając ze sobą część serca Paraskiewy, a Cyryl struga mu drewniany krzyż i wbija przy torach kolejowych, w miejscu pochówku. Okrutna podróż, na miejscu tragiczne życie. Walka o każdy dzień, kromkę chleba, brak akceptacji ludności rosyjskiej, która tak naprawdę Białorusinów opluwa i nigdy nie da odczuć krzty sympatii. Strach przed starą-nową władzą paraliżuje, stworzyć namiastkę szczęśliwej rodziny udaje się z ogromnym trudem. Rok 1919, na świat przychodzi Zachariasz, mała iskierka, znów jest czterech chłopców, z którymi w 1921 r. rozpoczyna się podróż powrotna, pełna nadziei na lepsze jutro. Niestety. Cyryl ciężko chory na płuca umiera w drodze, Paraskiewa wraca bez męża, nigdy nie wyjdzie już za mąż i walczy o byt sama. A ja jestem wnuczką Zachariasza. Jestem, bo wrócił. I pięknie śpiewał jadąc przez wieś na wozie.

Rok 1915, sierpień, niewielka wieś w guberni grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego. Po przełamaniu przez Niemców linii frontu i szybkim odwrocie wojsk rosyjskich władze carskie nakazują ludności cywilnej ewakuację w głąb Rosji. Błyskawicznie rozpętana propaganda, iż nacierający Niemcy mordują, gwałcą i rabują szczególnie wyznawców prawosławia odnosi pożądany skutek. Paraskiewa...

Co roku podczas listopadowych wędrówek po cmentarzach przychodzimy z mama na grób wuja Frania. Dumny napis na mogile głosi, ze Franciszek Kalaska był uczestnikiem bitwy pod Monte Cassino. Od wielu lat jest to dla nas powód do dumy, obrastamy w piórka, mając przodka, który wędrował w armii generała Andersa, by wreszcie wziąć udział w słynnej bitwie II wojny światowej, ba wzmianka o wuju Franiu pojawia sie nawet w "Szkicach spod Monte Cassino" Melchiora Wańkowicza. Postanowiłam w końcu odszukać w słynnej powieści wzmianki o rodzonym bracie mojej prababci, która zmarła, gdy rozłam w brzuchu mamy. I jakiż był mój śmiech, kiedy okazało sie, ze Wańkowicz ani razu nie wyraził sie inaczej o osławionym wujku, jak tylko "pierdoła Kalaska". Wujek bowiem z braku chęci umierania śmiercią bohatera podczas rzeczonej bitwy uciekł ze strachu na drzewo i siedział na nim jak małpką przez wiele godzin, ale jego chęć ujścia bez szwanku okazała sie pomocna dla reszty żołnierzy, bowiem w bezpiecznegco schowka pomiędzy cyprysowymi listkami mógł śledzić pozycje wroga,co znacznie ułatwiło sprawę żołnierzom walczącym przeciwko niemieckiemu okupantowi i tak oto z tchórzliwej pierdolki stał sie bohaterem. Mój wujo Franio, przedwojenny inzyńier, wielbiciel nabytych fajek i marynarek w kraciaste wzory.. .

Co roku podczas listopadowych wędrówek po cmentarzach przychodzimy z mama na grób wuja Frania. Dumny napis na mogile głosi, ze Franciszek Kalaska był uczestnikiem bitwy pod Monte Cassino. Od wielu lat jest to dla nas powód do dumy, obrastamy w piórka, mając przodka, który wędrował w armii generała Andersa, by wreszcie wziąć udział w słynnej bitwie II wojny światowej, ba...

Co roku podczas listopadowych wędrówek po cmentarzach przychodzimy z mama na grób wuja Frania. Dumny napis na mogile głosi, ze Franciszek Kalaska był uczestnikiem bitwy pod Monte Cassino. Od wielu lat jest to dla nas powód do dumy, obrastamy w piórka, mając przodka, który wędrował w armii generała Andersa, by wreszcie wziąć udział w słynnej bitwie II wojny światowej, ba wzmianka o wuju Franiu pojawia sie nawet w "Szkicach spod Monte Cassino" Melchiora Wańkowicza. Postanowiłam w końcu odszukać w słynnej powieści wzmianki o rodzonym bracie mojej prababci, która zmarła, gdy rozłam w brzuchu mamy. I jakiż był mój śmiech, kiedy okazało sie, ze Wańkowicz ani razu nie wyraził sie inaczej o osławionym wujku, jak tylko "pierdoła Kalaska". Wujek bowiem z braku chęci umierania śmiercią bohatera podczas rzeczonej bitwy uciekł ze strachu na drzewo i siedział na nim jak małpką przez wiele godzin, ale jego chęć ujścia bez szwanku okazała sie pomocna dla reszty żołnierzy, bowiem w bezpiecznegco schowka pomiędzy cyprysowymi listkami mógł śledzić pozycje wroga,co znacznie ułatwiło sprawę żołnierzom walczącym przeciwko niemieckiemu okupantowi i tak oto z tchórzliwej pierdolki stał sie bohaterem. Mój wujo Franio, przedwojenny inzyńier, wielbiciel nabytych fajek i marynarek w kraciaste wzory.. .

Co roku podczas listopadowych wędrówek po cmentarzach przychodzimy z mama na grób wuja Frania. Dumny napis na mogile głosi, ze Franciszek Kalaska był uczestnikiem bitwy pod Monte Cassino. Od wielu lat jest to dla nas powód do dumy, obrastamy w piórka, mając przodka, który wędrował w armii generała Andersa, by wreszcie wziąć udział w słynnej bitwie II wojny światowej, ba...

Tą historię opowiadał mi mój kuzyn.
Jego babcia, Zosia, jedynaczka, będąc nastolatką, po śmierci rodziców musiała przeprowadzić się do samotnej ciotki Róży, mieszkającej na wsi.
Kręciła nosem miastowa panienka, oj kręciła, bo nijak do życia na wsi przystosować się nie mogła.
Kilka dni po przeprowadzce Zosi do wioski przybyli Niemcy i z miejsca zajęli plebanię. Po ludziach rozszedł się blady strach; to był okupant, po którym nie wiadomo czego się spodziewać.
Jeszcze tej samej nocy do drzwi chałupy Róży, w której spała jedynie Zosia, zastukał młody partyzant z prośbą o przechowanie na jakiś czas. Panna, niewiele myśląc, kazała mu się skryć w przylegającej do chaty obórce, gdzie znajdowała się krasula, żywicielka rodziny.
Pech chciał, że następnego dnia jeden z żołnierzy niemieckich, przybył do chaty Róży i kazał młodej panience nadoić mleka. Dziewczę wystraszone, bo raz, że partyzant w słomie w obórce się skrywał, dwa, że Zosia, miastowa, podejścia do zwierząt gospodarskich nie miała.
Co tu robić? Zosia, bardziej przestraszona zwierzęcia, niż żołnierza, nadoiła z trudem mleka, choć podczas tej czynności mało z nerwów trupem nie padła. Niemiec śmiał się z niej w głos, gdy widział, jak nieudolnie obchodzi się mućką, ale gdy otrzymał mleko, odszedł.
Gdy Róża dowiedziała się o tej historii nieomal sprawiła lanie bratanicy, tak się zezłościła. Nakładła młodej do głowy, że miała więcej szczęścia, niż rozumu. A partyzant? Został mężem Zosi.

Tą historię opowiadał mi mój kuzyn.
Jego babcia, Zosia, jedynaczka, będąc nastolatką, po śmierci rodziców musiała przeprowadzić się do samotnej ciotki Róży, mieszkającej na wsi.
Kręciła nosem miastowa panienka, oj kręciła, bo nijak do życia na wsi przystosować się nie mogła.
Kilka dni po przeprowadzce Zosi do wioski przybyli Niemcy i z miejsca zajęli plebanię. Po...

Od dziecka widziałam czarno-biały portret poważnego mężczyzny z wielkim wąsem u babci na ścianie. Babcia powtarzała, że to jej tatuś i opowie mi o nim jak dorosnę, jak będę dostatecznie duża, żeby usłyszeć tę historię. Jednocześnie od dziecka jeździliśmy z rodzicami do rodziny pod Warszawą raz do roku i tam właśnie odwiedzaliśmy bardzo stary grób bez imienia i nazwiska, stał tylko stary,zardzewiały krzyż.
Gdy dorosłam zapomniałam o swym pradziadku i nie interesowałam się aż tak historią rodziny (bardziej interesowały mnie imprezy i znajomi niestety).
Trzy lata temu zmarła babcia, a ja nie zdążyłam usłyszeć tej rodzinnej historii od niej, więc udałam się do jej kuzynki i sięgnęłam po stare albumy ze zdjęciami.
Od starszej Pani dowiedziałam się, że osobą leżąca pod tym starym krzyżem jest własnie mój pradziadek, ale jak tam trafił? W czasie drugiej wojny światowej do domu moich pradziadków weszli w nocy naziści i kazali im się spakować w ciągu godziny. Moi pradziadkowie z roczną córeczką, najstarszą córką i 9letnią Zdzisią (moja babcia) musieli wynieść się z własnego domu w nieznane. Zostali odesłani właśnie do tej małej miejscowości pod Warszawą do tej właśnie rodziny, którą raz do roku odwiedzamy. Ta rodzina przyjęła moich przodków do swego domu w tych ciężkich czasach na trzy lata. Jak umarł mój pradziadek? Był prawdziwym patriotą. Małymi kroczkami zwalczał wroga ucząc dzieci w tej miejscowości polskiego. Zginął w czasie potyczki w Warszawie z nazistami, został postrzelony.
W domu, w którym mieszkam przez trzy lata mieszkali naziści, mieli tu swoją siedzibę. Nie chce wiedzieć co się tu działo,a najbardziej przerażają mnie stare piwnice, w których jako dziecko słyszałam krzyk.

Od dziecka widziałam czarno-biały portret poważnego mężczyzny z wielkim wąsem u babci na ścianie. Babcia powtarzała, że to jej tatuś i opowie mi o nim jak dorosnę, jak będę dostatecznie duża, żeby usłyszeć tę historię. Jednocześnie od dziecka jeździliśmy z rodzicami do rodziny pod Warszawą raz do roku i tam właśnie odwiedzaliśmy bardzo stary grób bez imienia i nazwiska,...

Ze zdjęcia spogląda na mnie sympatyczna i dobrotliwa staruszka o siwych włosach zaczesanych do tyłu. Uśmiecha się delikatnie, nieśmiało, jakby speszona obiektywem aparatu. Ubrana w czarny długi płaszcz i ciemny szal stoi w ogrodzie na tle starej chałupinki. Na rewersie fotografii jest podpis: czerwiec 1943, Zabłotów. Ta fotografia jest jedyną pamiątką po mojej prababci, której nawet nie miałem szansy poznać, a w jej historii jest więcej domysłów aniżeli faktów. Wszyscy, którzy mogli coś wiedzieć na jej temat już nie żyją. Zebrałem jedynie strzępy pojedynczych sekwencji z życia Aleksandry, które wciąż próbuję posklejać. W starych Księgach Adresowych z roku ‘32 i ‘36 natrafiłem na pierwszy ślad. Prababcia, o czym wcześniej nie wiedziałem, w tych latach mieszkała razem z moim dziadkiem i jednym z jego braci. Jednak babcia, która poznała dziadka w 1938 r. nigdy nie spotkała swojej teściowej. Co zatem się stało, że Aleksandra wyjechała do Zabłotowa jeszcze przed wojną? Mogę się jedynie domyślać, że chciała być bliżej swojego męża, który w 1907 roku zmarł właśnie w tym – wówczas polskim a dziś ukraińskim – miasteczku.

Po wojnie, gdy Zabłotów został oderwany od Polski, dziadek wysyłał matce paczki z żywnością. Dopiero po dłuższym czasie, zupełnie przypadkiem, dowiedział się, że paczki nie docierały, a Aleksandra zmarła z głodu. Nikt z rodziny nie wie, kiedy dokładnie odeszła, ani gdzie została pochowana. Ta fotografia, to jedyny ślad po Jej życiu, które gasło długo i tragicznie.

Ze zdjęcia spogląda na mnie sympatyczna i dobrotliwa staruszka o siwych włosach zaczesanych do tyłu. Uśmiecha się delikatnie, nieśmiało, jakby speszona obiektywem aparatu. Ubrana w czarny długi płaszcz i ciemny szal stoi w ogrodzie na tle starej chałupinki. Na rewersie fotografii jest podpis: czerwiec 1943, Zabłotów. Ta fotografia jest jedyną pamiątką po mojej prababci,...