[Jan Rybowicz „Wiocha Chodaków”]

Polak, czyli istota miejsko- wiejska

Polski wcale nie trzeba dzielić tak radykalnie, podziałem uwzględnionym na mapie; jestestwo Polaka przepływa ciągle zgrabnie między wsią a miastem. „Wiocha Chodaków”, będąca przekrojem perypetii mieszkańców typowo polskiej wsi (do tego przed trzydziestoma laty) jest dobrym punktem wyjścia dla rozważań o misji jednostki. Czas ani miejsce nie mają znaczenia.
Mentalności: ta wiejska- bardziej pierwotna i miejska, czyli nowoczesna gryzą się ze sobą, nie jako czynnik w tłumie, ale raczej w jednej osobie.
Miejskie obyczaje przybrały po prostu bardziej wyrafinowaną formę. I tak na przykład zamiast typowego dla wsi zestawu kieliszek wódki i ogórek jako sposobu na wesołe spędzanie czasu mamy w mieście po pierwsze możliwość wyboru (zestaw szampan i truskawki, wino i ser albo, dajmy na to- whisky i cygaro); po drugie- umilanie wieczoru wymaga sformułowania powodu, dla którego sobie na to pozwalamy, a najlepiej jeszcze towarzystwa, co usprawiedliwi fakt wejścia w stan upojenia. W przypadku wsi robić tego przecież nie trzeba.
Relacje damsko-męskie i skandale obyczajowe nie unikną popularyzacji bez względu na to, czy wraz z miejską tendencją stają się przedmiotem potępienia lub uwielbienia mas, czy schowane są w jednej izbie domu, skąd w końcu wypełzają na światło dzienne. Skuteczność działań to w tym przypadku jedynie kwestia czasu, bo zaangażowanie osób postronnych w sprawy międzyludzkie nie zawiedzie w żadnym wariancie.
Na początku była wieś. Ludzie pomyśleli o zwiększeniu wygody życia i powstało miasto. Jednak efektem jest jedynie sukcesywne komplikowanie. Zmiana formy nie nie jest wszakże zmianą istoty.
Ostatecznie jakoś się dogadamy, skoro wszyscy jesteśmy tacy sami.

[Jan Rybowicz „Wiocha Chodaków”]

Polak, czyli istota miejsko- wiejska

Polski wcale nie trzeba dzielić tak radykalnie, podziałem uwzględnionym na mapie; jestestwo Polaka przepływa ciągle zgrabnie między wsią a miastem. „Wiocha Chodaków”, będąca przekrojem perypetii mieszkańców typowo polskiej wsi (do tego przed trzydziestoma laty) jest dobrym punktem wyjścia dla rozważań o...

John Steinbeck, Na wschód od Edenu

Moim zdaniem człowiek nie jest wolny wewnętrznie. Człowiek nie wybiera siebie, nie wybiera tego, jakim jest. Ma jedynie możliwość, na tyle, na ile warunki zewnętrzne pozwalają, realizowania siebie takim, jakim jest, realizowania napisanego przez niewidzialną rękę natury programu, ewentualnie dopisania do tego programu kilku wierszy, ale w zgodzie z jego filozofią. Tak uważam dzisiaj. Ale kiedyś uważałem inaczej. Kiedyś byłem pod wielkim wrażeniem i wpływem powieści Johna Steinbecka Na wschód od Edenu, która jest przeniesioną w realia amerykańskie przełomu XIX i XX wieku historią Kaina i Abla, rywalizujących między sobą o miłość Ojca, i zarazem mądrą i wzruszającą pochwałą wolnej woli, zdolnej przezwyciężyć kainowe dziedzictwo, kainowe piętno, kainowy „program”. W tej najważniejszej dla mnie w czasach licealnych książce są rozważania na temat tajemnicy zła, między innymi w oparciu o fragment Księgi Rodzaju, który mówi o Kainie i Ablu i pierwszej zbrodni – która była jakby początkiem Historii. „Grzech leży u wrót i czyha na ciebie, a przecież ty masz nad nim panować” – powiada Bóg do Kaina. Zdaniem bohaterów Steinbecka, którzy zainteresowali się tym tematem i poświęciwszy ogrom czasu przeprowadzili gruntowne studia biblijno-lingwistyczne, hebrajskie słowo „timszel” (kluczowe w powieści i ją zamykające) jest błędnie tłumaczone jako „masz”, „musisz”, jako rozkaz, nakaz, władcze polecenie. Powinno być tłumaczone: „możesz”, co kładzie nacisk na wolną wolę człowieka, podkreśla jej znaczenie, jest niejako hołdem jej złożonym. To takie amerykańskie: „Yes, we can!”. No i pięknie. Tak też można. Z nadzieją i optymistycznie. Nie będziemy się z tego śmiać, nawet jeżeli dojrzeliśmy, zgorzknieliśmy i wydaje nam się ta filozofia trochę naiwna. Ja nie znam się na przekładach biblijnych, ale dzisiaj sądzę, że słowo „timszel” jest jednak właściwie tłumaczone. W żadnym przekładzie Biblii nie występuje „możesz” – i chyba słusznie. Bo ty masz nad złem panować, ty musisz nad złem panować, ty będziesz nad złem panować, timszel! − a nakazuje ci to niekoniecznie Bóg. Nakazuje ci to własne sumienie. Jeśli je masz. Co ma do tego wolna wola? Wolna wola nie istnieje. Jest tylko sumienie. Albo go nie ma. Jeśli nie ma sumienia, tego wewnętrznego imperatora, którego władza może być słabsza lub silniejsza, żadna wolna wola nad złem nie zapanuje. „Yes, we must!” „Yes, we have to!” Bo „tak trzeba” – jak by powiedział arcypolski pisarz angielski Józef Conrad.

John Steinbeck, Na wschód od Edenu

Moim zdaniem człowiek nie jest wolny wewnętrznie. Człowiek nie wybiera siebie, nie wybiera tego, jakim jest. Ma jedynie możliwość, na tyle, na ile warunki zewnętrzne pozwalają, realizowania siebie takim, jakim jest, realizowania napisanego przez niewidzialną rękę natury programu, ewentualnie dopisania do tego programu kilku wierszy, ale w...

Człowiek nie ma w sobie nic ze zwierzęcia

Wzrusza Cię wierność psów odmawiających wody i pożywienia po śmierci swojego pana? Mało kto słyszał jednak o stresie pourazowym u kota, depresji u osła czy o stadzie krów popełniających zbiorowe samobójstwo rzucając się w przepaść.

Ale nie tylko zwierzętom domowym brakuje czasem chęci do życia. Osowiałe dzikie koty, niedźwiedzie odgryzające sobie łapy, papugi kompulsywnie wyrywające sobie pióra…

Wizyta w ZOO porusza nasze, jakże ludzkie, serca. Jednak dopiero tytuł sprawia, że nie przechodzimy obojętnie obok książki opisującej wszystkie wymienione tu przypadki. Tytuł, w wolnym tłumaczeniu brzmiący : „Obłęd wśród zwierząt - jak znerwicowane psy, kompulsywne papugi i słonie z odzysku pomogą nam zrozumieć siebie”.

Autorka książki, Laurel Braitman twierdzi, że zwierzęta są czasem samotne, smutne czy złe i tak jak ludziom pomaga im wtedy miłość, przyjaźń, i zrozumienie. Odkrywa też, że najczęściej aplikowanym środkiem na tego typu schorzenia są substancje odurzające. Rynek medykamentów dla zwierząt jest w Ameryce wart miliony dolarów. Środki uspokajające są powszechnie dostępne formie dropsów, tabletek do żucia, zastrzyków i żelu do wcierania. Wrażenie robi różnorodność aromatów, Twój pupil może wybierać w smakach takich jak: anchois, banan, mięta, pianka Marshmallow, wołowina czy guma do żucia.

Książka Amerykanki jest kopalnią tego typu, mniej lub bardziej, interesujących informacji. Jednak zamiast odpalić Xanax mojemu psu, kompulsywnie, niczym papuga wyrywająca sobie pióra, powracam do tytułu książki i sugestii w nim zawartej.

Autorka książki, jako zdeklarowana obrończyni zwierząt wspomina, że 99% traum psychicznych wśród zwierząt spowodowanych jest działaniem człowieka. Czy nie jest więc nadużyciem rada Laurel Braitman, abyśmy podglądali, jak zwierzęta radzą sobie z chorobą, a potem próbowali to wykorzystać w formie samopomocy? Czy to naprawdę pozwoli nam „zrozumieć sobie”?

Zanim otworzyłam książkę na dobre, pomyślałam, że człowiek nie ma w sobie nic ze zwierzęcia. Choć może posiada pewne cechy wspólne z niektórymi gatunkami insektów- lęgnącymi się wszędzie właścicielami oszczędnie rozwiniętego układu nerwowego, bezwzględnie dostosowującymi się do każdych warunków. Już niedługo, dzięki postępom ewolucji, na takie uczucia jak smutek, melancholia czy ból będą pozwalać sobie tylko zwierzęta. O ile damy im na to szansę.

Człowiek nie ma w sobie nic ze zwierzęcia

Wzrusza Cię wierność psów odmawiających wody i pożywienia po śmierci swojego pana? Mało kto słyszał jednak o stresie pourazowym u kota, depresji u osła czy o stadzie krów popełniających zbiorowe samobójstwo rzucając się w przepaść.

Ale nie tylko zwierzętom domowym brakuje czasem chęci do życia. Osowiałe dzikie koty, niedźwiedzie...

Patrzę na trzy cienkie tomy stojące na jednej z półek mojej biblioteczki i zastanawiam się, ileż to razy do nich sięgałam. Nie da się ukryć, widać na nich „ząb czasu” i moje zaczytanie. Łza się w oku kręci, gdy wspomnę wędrówki do Korczyna i Bohatyrowicz. Wzruszałam się losem Emilii Korczyńskiej, której tak często dokuczał globus. Przedtem myślałam, że to przyrząd geograficzny, a tu niespodzianka – schorzenie, które pozwala dręczyć siebie i otoczenie. Zapamiętałam słowa Marty Korczyńskiej o tym, że jeśli pchły pielęgnowałoby się tak jak Emilia swoje choroby, wyrosłyby na woły. Drżyjcie hipochondrycy i miłośnicy pcheł!

Chociaż, jak pamiętam, pan Kirło przyjeżdżał i globus Korczyńskiej mu nie przeszkadzał, zakochanego udawał, a może i nie? Na obiedzie czy kolacji często zostać musiał, skoro go proszono. Nic to, że w domu żona i dziatki czekały.
Dane mu było szok przeżyć, gdy Teoś Różyc „harbuza dostał” od panny Justyny Orzelskiej. Ja przy okazji też czegoś podobnego doświadczyłam, bo sądziłam wcześniej, że o owocu mowa. Dziedzic Wołowszczyzny i siostrzeniec księżnej był jednakowoż morfinistą, więc dobrze mu tak, pomyślałam, a i długów miał niemało, to i lepiej, że Justysia chłopa zdrowego i zgrabnego wybrała – Janek mu było, pięknie śpiewał, chatę zasobną, ule, sad i ziemię posiadał.

A w Bohatyrowiczach przecież pięknie. Gdy Elżusia przyszła do dworu panienkę na świeży miód zaprosić, stwierdziła, że poza błyszczącymi podłogami, to nic tu osobliwego. Cóż zatem niestosownego, by panna z dworu w pobliskiej wsi zamieszkała. W końcu strojem też tak bardzo się nie różniła. Szlacheckie urodzenie głównie gorset podkreślał, no i obiecała, że poniesie wśród włościan „kaganek oświaty”.

Przyszło mi zrewidować moje wyobrażenie o wsi, chłopach i dworskim życiu. Naprawdę różnic niewiele. A jak pięknie i subtelnie je się w chacie Anzelma i Jana, żywność powoli i cicho jest przeżuwana, żadnego siorbnięcia, łyżki po każdym kęsie na stół odkładane. Chciałoby się rzec „elegancja – Francja”.

Sporo pamiętam z powieści Orzeszkowej, której tytuł przypomina mi nieodżałowanego piosenkarza. Skoro przywołałam już Niemen i Niemena, to zauważę na koniec, że „czas jak rzeka płynie” i do lektury (wciąż obowiązkowej?) zaglądam coraz rzadziej.

Patrzę na trzy cienkie tomy stojące na jednej z półek mojej biblioteczki i zastanawiam się, ileż to razy do nich sięgałam. Nie da się ukryć, widać na nich „ząb czasu” i moje zaczytanie. Łza się w oku kręci, gdy wspomnę wędrówki do Korczyna i Bohatyrowicz. Wzruszałam się losem Emilii Korczyńskiej, której tak często dokuczał globus. Przedtem myślałam, że to przyrząd...

O Magdalenie.

Kiedy pada deszcz, szare domiszcze przy placu Kossaka staje się jeszcze bardziej tajemnicze i mroczne, a w tak zwanym międzyczasie obrosło z każdej strony w nowoczesny świat.Dla mnie to miejsce tajemnicze, w którym w mojej wyobraźni ciągle pulsuje życie w najpiękniejszych latach : dwudziestych i trzydziestych. Widzę go, jest otoczony dużym ogrodem, Magdalena Samozwaniec i jej siostra Lilka, słynna poetka Pawlikowska - Jasnorzewska i ich ojciec Wojciech Kossak, który je rozpieszczał ponad miarę i powtarzał : „wydałem za mąż obie córki i ciągle mam je w domu”.
Magdalena Samozwaniec i jej szalone czasy młodości, pierwszej i drugiej, jej nieograniczona wyobraźnia,gotowa poświęcić ostatni grosz na fajny ciuch, mająca zawsze w sercu przedwojenną Polskę, ale odnajdująca się i w PRL-u, to postać tak nowoczesna! Wielka szkoda, że nie mogłam jej poznać z powodów oczywistych : czas. Magdalena niesłusznie jest nieco zapomniana.Jej „Marię i Magdalenę” znam na pamięć, mam przed oczami tyle scen z tej książki...Madzia przypalająca sobie papierosem suknię, gdy chowa go przed surową rodzicielką,lub jak zjada śniadanie na tarasie domu w Dęblinie z ukochaną siostrą, czuję ten aromat miodu, masła i świeżo zaparzonej kawy, ciepło słońca na twarzy, słyszę ich rozmowy i wybuchy śmiechu. Widzę je obie, jak w Monte Carlo,idą eleganckie na kolację, stukając lekko obcasami.A to wszystko dzięki jej książce, ona dała mi możliwość uczestniczenia w tych zamkniętych już w czasie sytuacjach i zrozumieć, jak bardzo się nie zmieniamy. Jesteśmy ciągle stworzeni tak samo, z krwi i kości. Smakowite felietony Magdaleny ze zbioru „Młodość dla wszystkich” łyknąć można na raz, one nic a nic się nie zestarzały, można je przenieść i na dzień dzisiejszy. A jej opowieści z pożyć małżeńskich, własnych i z obserwacji innych, albo rozkoszne złośliwości do przyjaciółki, gdy ta, macając ubranie Madzi pyta, czy to czysty jedwab, a ona jej na to, że gdy go będzie dotykała, to przestanie być czysty! Porusza damsko – męskie tematy: żona mówi do męża, że z tego, co powiedział, wynika, że ona jest jeszcze warta grzechu. On natomiast się wypiera, ale zależy, jaki grzech ma się na myśli, bo jeśli chodzi o szóste przykazanie, czyli o kradzież powiedzmy torebki, to się jeszcze doskonale żona nada.Kiedy machina pozwalająca się przenieść w czasie zostanie wreszcie skonstruowana,wtedy z miłą chęcią z niej skorzystam, żeby choć przez chwilę porozmawiać z Magdaleną. Doceńmy na nowo jej talent i celną satyrę!

O Magdalenie.

Kiedy pada deszcz, szare domiszcze przy placu Kossaka staje się jeszcze bardziej tajemnicze i mroczne, a w tak zwanym międzyczasie obrosło z każdej strony w nowoczesny świat.Dla mnie to miejsce tajemnicze, w którym w mojej wyobraźni ciągle pulsuje życie w najpiękniejszych latach : dwudziestych i trzydziestych. Widzę go, jest otoczony dużym ogrodem, Magdalena...

Pod lupę biorę dzieła Adama Mickiewicza. Absorbują one znaczną część mojego krytycznego postrzegania. Obowiązek czytania „Pana Tadeusza” bierze się z analogii do gombrowiczowskiego sformułowania, iż Mickiewicz wielkim pisarzem był, wieszczem narodowym i jakże może nie zachwycać, kiedy zachwyca. Młodzi ludzie zadają pytanie, jak zachwyca, kiedy ich nie zachwyca. W odpowiedzi na pytanie muszą przebrnąć przez całość. Fascynaci przeczytają, dziesięć do dwudziestu procent uczniów- dotknie wzrokiem kilku rozdziałów, reszta posłuży się internetowym streszczeniem. Opracowanie lektury na lekcjach jest czarną dziurą w mojej pamięci. Poza przeżywaniem zwyczajów, potraw, sposobów spędzania czasu, relacji między bohaterami przez panią magister, nie przypominam sobie niczego, co zrealizowałoby potrzeby budowania światopoglądu, wychowania, nauczenia mnie czegoś, co mogłoby zostać owocnie spożytkowane w życiu.

Pod lupę biorę dzieła Adama Mickiewicza. Absorbują one znaczną część mojego krytycznego postrzegania. Obowiązek czytania „Pana Tadeusza” bierze się z analogii do gombrowiczowskiego sformułowania, iż Mickiewicz wielkim pisarzem był, wieszczem narodowym i jakże może nie zachwycać, kiedy zachwyca. Młodzi ludzie zadają pytanie, jak zachwyca, kiedy ich nie zachwyca. W odpowiedzi...

Wykaz lektur szkolnych – czy to nie brzmi przerażająco?
Opasłe tomiska pełne starych, pożółkłych kartek, bądź też odnowione książeczki w pastelowych okładkach z dwudziestostronicowym opracowaniem na końcu. Ciągną się po szkolnych bibliotekach, zaczynając od jakiś antycznych staruchów, przez średniowiecznych anonimów, nudnych jak barszcz klasyków literatury polskiej, czyli ambitnych panów z wąsem (lub bez), po dziwne i nie zawsze zrozumiałe powieści ostatnich dziesięcioleci do których mało która szkoła potrafi dociągnąć bez dodatkowych zajęć.
Wykaz lektur szkolnych.
Trzy nudne i bezbarwne słowa. Kojarzone najczęściej ze zdaniami: Boże, jak mi się nie chce tego czytać! lub Ma ktoś pożyczyć streszczenie?, bądź też: To było na dzisiaj? Jest film?
Weźmy na przykład takiego Pana Tadeusza. Nie dość, że Mickiewicz, nudny chłop pewnie, to jeszcze to wszystko wierszem pisane, trzeba się skupić. Tu coś o Bogu, tu coś o Litwie, chyba w tle było pole, jakaś Zosia była, ale w sumie nie wiadomo o co chodzi. To o historii? A może romans? A czy tam byli księża jacyś, albo Bogusław Linda? Uczniom ciężko się połapać. Na tyłach klasy żartują o tajemnej XIII księdze. Części, która z Mickiewiczem i jego zamysłem akurat najmniej miała wspólnego, a najbardziej ich obchodzi...
Całe życie człowiek, właściwie uczeń, myśli, że męczą go tymi nudnymi tomiszczami, nie pozwalają przeznaczać wolnego czasu na coś przyjemniejszego, gdy nagle TRAH, BUM, BRZDĘK, coś się w głowie i życiu przestawia i się o tych lekturach myśli.
I nagle ci wszyscy panowie z wąsem (lub bez) mieli rację. Potrafili sprytnie wepchnąć całkiem niezłe ideologie, dobrą krytykę lub stworzyć magiczną historię. Z wiekiem nawet Pan Tadeusz zaczyna brzmieć coraz bardziej zachwycająco. Te rymy, te opisy przyrody, ta spójność całego utworu. Aż się ma ochotę wejść do najbliższej księgarni i pozwalać te bestsellery z półek, by pokazać na widoku coś bardziej klasycznego.
Nagle lektury, oczywiście nie wszystkie naraz, stają się jakieś takie bardziej życiowe, poprawne i ciekawe. Pastelowa okładka z okropnym rysunkiem wciąż kłuje w oczy, nazwisko nie zawsze kojarzy się z czymś ciekawym, jednak coś zaczyna się dziać... Bo z wiekiem do wykazu lektur szkolnych zaczyna czuć się miętę!
[I wcale nie chodzi wtedy o urok osobisty autorów z wąsem (lub bez)].

Wykaz lektur szkolnych – czy to nie brzmi przerażająco?
Opasłe tomiska pełne starych, pożółkłych kartek, bądź też odnowione książeczki w pastelowych okładkach z dwudziestostronicowym opracowaniem na końcu. Ciągną się po szkolnych bibliotekach, zaczynając od jakiś antycznych staruchów, przez średniowiecznych anonimów, nudnych jak barszcz klasyków literatury polskiej, czyli...

CODZIENNOŚĆ NIEOBOWIĄZKOWA
Byli poeci, którzy nawet na posiłki nie schodzili z piedestału.
Byli tacy ,którym sprawy narody odbierały spokój i rozum.
Byli poeci tragiczni ,z rozpaczą w duszy i oczach.
Twórcy ,którym codzienność doskwierała jak nagniotek ,a obcowanie z nią było udręką.
I była sobie poetka ,której kolorowa osobowość odstawała od nobliwego parnasu.
Przez kilkanaście lat zapoznawała czytelników kilku gazet ze swymi lekturami w ramach pracy na etacie .Nadobowiązkowymi je nazwała , traktowały o rzeczach błahych i były wysoce niestosowne dla przyszłej noblistki. Recenzje te { choć recenzjami nazywać tej twórczości nie pozwoliła } musiały jej sprawiać tyle samo zabawy co ich odbiorcom , bo były pełne humoru i typowego dla autorki uroku.
Ich lista jest jak wiejski sklepik gdzie mydło i powidło.
Nie znajdziemy tu rozpraw egzystencjalnych i wyprawek z teorii literatury.
Mamy za to tematyczną różnorodność , każdy felieton to inna dziedzina.
Wybór przypadkowych książek , to dowód na jej nieposkromioną ciekawość i całkowitą odporność na wszelkie snobizmy. Ją fascynowało życie we wszystkich swoich przejawach, przyglądała się światu z ciekawością dziecka.
Powiedźcie sami , czy któryś z tych wielkich w literaturze , a choćby taki zawodowy recenzent pochylił się choć raz nad takim drobiazgiem ,tracił na niego swój cenny czas, jak miejsce guzika w literaturze, czy życie codzienne w domach publicznych .Zainteresował choć trochę tajemnicą docenta Twardzika , czy historią komiksu.
Zabrał głos w sprawie mięczaków ,mikrobów ,matematyków i ich twierdzeń ,neandertalczyka ,jak również szczęścia małżeńskiego Boyów.
A dla niej to była istotna część życia ,która nadawała mu barw i znaczenia.
Z tych to ,zdaje się nieistotnych fragmentów rzeczywistości zbudowała całą swoją twórczość .
Taka zwyczajną ,taka bliską szaremu człowiekowi - taka naszą.

Nowe lektury nadobowiązkowe
Wisława Szymborska
Wydawnictwo Literackie

CODZIENNOŚĆ NIEOBOWIĄZKOWA
Byli poeci, którzy nawet na posiłki nie schodzili z piedestału.
Byli tacy ,którym sprawy narody odbierały spokój i rozum.
Byli poeci tragiczni ,z rozpaczą w duszy i oczach.
Twórcy ,którym codzienność doskwierała jak nagniotek ,a obcowanie z nią było udręką.
I była sobie poetka ,której kolorowa osobowość odstawała od nobliwego parnasu.
...

Upadłe anioły ku przestrodze

Słysząc w wiadomościach o tegorocznym ogłoszeniu laureata nagrody NIKE zdecydowałam się sięgnąć po którąś z nagrodzonych książek. Przypadek sprawił, że miałam w domu “Pod Mocnym Aniołem” Jerzego Pilcha. Sama idea tematu książki do mnie trafia: człowiek podnoszący się z upadku, jednak aby ją zrozumieć musiałam dobrnąć do samego końca, a czytałam dalej tylko z powodu własnego usposobienia nie pozwalającego mi zostawić rzeczy niedokończonej i z niegasnącej nadziei, że może jednak treść ma jakąś ideę. Najważniejszą myśl wychwyciłam, ale w tym celu wystarczy przeczytać tylko pierwszych parę i ostatnie strony. Reszta jest niestety nie o podnoszeniu, ale o upadaniu. U upadku całego szeregu ludzi i o niemożliwości wydostania się z nieszczącego nałogu. Czytało mi się z żalem dla bohaterów i z gniewem na bezsilność nas, jako społeczeństwa, jaką mamy wobec uzależnienia od alkoholu. Tekst mnie raczej męczył. Przeczytać warto chyba jedynie ku przestrodze, aby samemu mieć się na baczności.

Upadłe anioły ku przestrodze

Słysząc w wiadomościach o tegorocznym ogłoszeniu laureata nagrody NIKE zdecydowałam się sięgnąć po którąś z nagrodzonych książek. Przypadek sprawił, że miałam w domu “Pod Mocnym Aniołem” Jerzego Pilcha. Sama idea tematu książki do mnie trafia: człowiek podnoszący się z upadku, jednak aby ją zrozumieć musiałam dobrnąć do samego końca, a czytałam...