Tłumacz wychodzi z cienia

Tytułowe trzy tłumaczki to Joanna Guze, Anna Przedpełska-Trzeciakowska i Maria Skibniewska. Każdej z bohaterek Umiński poświęcił dwa rozdziały. Tekst jest przeplatany zdjęciami z życia tłumaczek, a także okładkami przetłumaczonych przez nie książek. Po części poświęconej każdej z kobiet przedstawiona jest lista ich wybranych tłumaczeń. Ponieważ przy zgłębianiu biografii bohaterek autor posiłkował się różnymi źródłami, każda z części ma inną formę.

Pierwsze dwa rozdziały dotyczą Joanny Guze. Tłumaczyła głównie z francuskiego, m.in. takich autorów jak Albert Camus, Alexandre Dumas czy Charles Baudelaire. W jej przypadku autor tworzy swoisty dziennik jej życia na podstawie jej korespondencji z różnymi osobami, zarówno tej prywatnej, jak i oficjalnych podań pisanych do organizacji związanych z literaturą. Dzięki temu mamy dość dokładną wizję jej życia prywatnego i zawodowego, relacji utrzymywanych z innymi tłumaczami czy pisarzami. W jej rozdziałach niewiele jest jednak refleksji o samej pracy tłumacza, dlatego dla tych, którzy tego elementu najbardziej w tej książce oczekiwali, historia Guze będzie raczej najmniej ciekawa.

Druga jest Anna Przedpełska-Trzeciakowska, autorka tłumaczeń książek Charlesa Dickensa, Jane Austen czy Williama Faulknera. Umiński spotkał się z nią i rozmawiał i to na podstawie tej rozmowy tworzy obraz jej życia. To jedyna z trzech bohaterek, którą jako czytelnicy poznajemy na podstawie osobistych wrażeń autora. Dzięki temu mamy nie tylko jej biografię, ale też odczucia co do tego, jaką prywatnie jest osobą. Bardzo ciekawy jest czwarty rozdział, w którym prezentowane są rozważania na temat tłumaczenia „Wściekłości i wrzasku” Faulknera. Rozpoczynając od genezy tytułu powieści, Umiński analizuje problem tłumaczenia motywów intertekstualnych, które mają swoje źródła w tekstach już przetłumaczonych na polski. Pojawia się też kwestia stylizacji językowej. Czytelnicy zainteresowani translatoryką na pewno nie będą zawiedzeni.

Ostatnią z bohaterek jest Maria Skibniewska. To jej zawdzięczamy pierwsze pojawienie się na polskich półkach sklepowych „Władcy pierścienia” Tolkiena. Na samym początku autor podkreśla, że znalezienie jakichkolwiek materiałów biograficznych było w jej przypadku wyjątkowo trudne. W rozdziałach o niej Umiński posiłkuje się więc świadectwami osób, które znały ją prywatnie. Te opowieści przeplata fragmentami tłumaczeń Skibniewskiej pasującymi do danego etapu jej życia. To szczególnie ciekawy literacko zabieg. Czytelnik może zaobserwować, jak praca przeplata się z własnymi doświadczeniami tłumaczki. Na podstawie przekładu „Władcy pierścienia” autor snuje też rozważania na temat tłumaczenia nazw własnych czy przekładu literatury dziecięcej i młodzieżowej.

Książka Krzysztofa Umińskiego wyciąga z cienia sylwetki trzech wybitnych polskich tłumaczek, a zarazem postać tłumacza w ogóle. Ta pozycja to nie tylko biografia. Za pośrednictwem trzech bohaterek, autor zwraca uwagę na trudy tego zawodu, ciężkie decyzje, jakie tłumacze muszą podejmować w swojej pracy. Pokazuje też funkcjonowanie rynku wydawniczego. „Trzy tłumaczki” z pewnością spodobają się osobom zainteresowanym tłumaczeniem i światem literatury.

Agnieszka Budna