Najbardziej fascynujące w ich biografiach jest to, jak bardzo ich losy i charaktery zmieniały się w ciągu życia. Maria Wojciechowska w młodości borykała się z samotnym macierzyństwem - jej mąż zostawiał ją na długie miesiące za granicą - chorą i ciężarną, z małym dzieckiem, w obcym kraju - by zająć się polityką. Po latach los się odwrócił - to on pielęgnował ją do późnej starości, a podczas powstania warszawskiego uratował jej życie, wyprowadzając z płonącej kamienicy. Michalina była naiwnym dziewczątkiem, ślepo zapatrzonym w fascynującego Ignacego. Ożenił się z nią właśnie dlatego, żeby móc ją sobie wychować i mieć przy swoim boku wierną fankę. Ona tymczasem wyrosła na... czołową feministkę kraju. Plotka głosi, że Piłsudski, namaszczając Mościckiego na prezydenta, zrobił to głównie ze względu na Michalinę - idealną według niego pierwszą damę. Druga żona Ignacego, Maria, słabo wykształcona sekretarka, początkowo wcielenie skromności, przeistoczyła się podobno w wyniosłą i żądną zaszczytów kobietę, podejrzewaną nawet o to, że ma kochanka i wraz z nim potajemnie rządzi krajem.

„Pierwsze damy II Rzeczpospolitej” to książka bardzo starannie wydana, z pięknym zdjęciem na okładce, doskonałą redakcją, ilustrowana zdjęciami z epoki. Jest napisana świetnym, współczesnym językiem i lekkim stylem, pełnym anegdot, plastycznych opisów i życia tętniącego w każdym zdaniu. Autor bardzo często odwołuje się do dzisiejszych realiów. Pisząc o działalności charytatywnej pierwszych dam, zestawia zebrane przez nie kwoty z wynikami Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Osamotnienie Marii Wojciechowskiej porównuje do wspomnień Danuty Wałęsowej. Przytacza rozmowy dotyczące tego, kto jest godzien być pochowanym na Wawelu. Żony prezydentów sprzed prawie stu lat musiały zmagać się z tym, co dziś - plotkami dotyczącymi ich tuszy, oskarżeniami o wielkopańskość i bardzo ciężką pracą zawsze w cieniu mężów. Natura ludzka jest niezmienna, dlatego polecam tę książkę nie tylko tym, którzy interesują się historią.

Anna Rycaj