Licząca ponad 1000 stron publikacja jest zbiorem tekstów dotyczących liberalizmu, napisanych na przestrzeni wieków, począwszy od Adama Smitha do autorów współczesnych. Leszek Balcerowicz wybrał je i opatrzył własnym wstępem. Lektura tej książki wymaga namysłu, skupienia i cierpliwości. Myślę jednak, że chętnie podejmą się tego zadania ci, którzy chcą poznać klasyczne teksty dotyczące liberalizmu i skonfrontować je z dzisiejszym światem. Tematyka esejów dotyka różnych obszarów życia i gospodarki - są pogrupowane w części: „Natura ludzka a wizja ustroju”, „Państwo, demokracja, wolność”, „Państwo, własność, rynek”, „Państwo socjalne, społeczeństwo, człowiek”, „Liberalizm i antyliberalizm”.

Jednym z ciekawszych tekstów jest wywód Janusza Korwin-Mikkego, który zastanawia się nad prawdziwym znaczeniem wyrażenia „sprawiedliwość społeczna” od strony językowej i semantycznej. Dowodzi, że określenie „społeczna” oznacza, że nie jest to sprawiedliwość sensu stricte, a więc jest tak naprawdę niesprawiedliwością. Z zainteresowaniem przeczytałam też „Dwadzieścia mitów na temat rynków” Toma G. Palmera. Ten jeden z najbardziej świeżych i współczesnych tekstów obala zarzuty etyczne i ekonomiczne wysuwane przeciwko liberalizmowi. Autor rozprawia się również jednak z przesadnie entuzjastyczną obroną wolnego rynku. Do ulubionych cytatów dopisuję Frederica Bastiata – Państwo to wielka fikcja, dzięki której każdy usiłuje żyć kosztem innych.

Pochwała wolnego rynku kojarzy się często z wyłącznie pragmatycznym podejściem i przekonaniem, że nie jest to system dobry, ale skuteczny i najlepszy z możliwych. Z kart tej książki bije jednak dodatkowe przesłanie, które jest jej największą wartością i najważniejszym wnioskiem. Otóż kapitalizm i wolny rynek to system na wskroś moralny, ponieważ jest oparty na wolności, własności, sprawiedliwości i osobistej odpowiedzialności człowieka. Jak głosi Janusz Korwin-Mikke - gospodarka jest tylko pochodną panującej w społeczeństwie moralności.

Anna Rycaj