Chciałoby się rzec, iż zbiór myśli tego wybitnego humanisty jest jak pudełko czekoladek. Nigdy nie wiemy, na jaką trafimy (oczywiście przy założeniu, że nie czytamy opisu smaków z tyłu opakowania). I tak jak nie powinno pochłaniać całego opakowania czekoladek, tak przeczytanie „Myśli nieuczesanych” również groziłoby pewnym przesytem. Poszczególnymi sentencjami warto się bowiem delektować powoli, przesączając je przez absurdalną tkankę naszej rzeczywistości, trawiąc w zadumie nad dziwnością życia.

„Aforyzm celuje w wieczność” – pisze Lidia Kośka w posłowiu, dodając również, że „maksyma kiełzna rozbuchaną myśl, zaprowadza ład, utrwala porządek językowy, polityczny, społeczny – aforyzm go anarchizuje, podważa, wprowadza niepokój nowym tonem swoje indywidualnego głosu, wibrującego, skłonnego do przejaskrawień”. Odczucia, jakie towarzyszą czytelnikowi podczas lektury, myśli Leca nazwane są przez nią „dyskomfortem zbawiennym, pobudzającym, zapraszającym do odpowiedzialności, miast polegania na formułach”.

„Dzieło mówi samo za siebie, jeśli ma do kogo” – to jedna z sentencji, którą odnajdziemy w „Myślach nieuczesanych”. Aforyzmy Leca opublikowano po raz pierwszy w formie książkowej w 1957 roku. Przetłumaczono je na kilkanaście języków, a w Niemczech osiągnęły nakład około 2 milionów egzemplarzy. Czy po tylu latach nadal znajdą się czytelnicy, którzy sięgną po te przewrotne sentencje i odnajdą w nich swoje własne spojrzenie na świat? Wierzę głęboko, że odpowiedź pozostanie twierdząca.

„Zanurzyłem się raz w optymizmie. Ledwie mnie odratowano”, „Przez aureolę nie przedostaje się czasem nic do głowy”, „Mylą się ci, którzy sądzą, że analfabeci nie są zdolni przeprowadzić draństwa od a do zet”, „Ideały nie są dla idealistów” – oto niektóre z sentencji, które odnajdziemy w „Myślach nieuczesanych”. Przepisywanie większości aforyzmów byłoby oczywiście bezcelowe, dlatego cieszę się bardzo, że dzieło Leca wznowiono.

I nie mam wątpliwości, że w przypadku powyższej książki określenie „dzieło ponadczasowe” nie będzie żadnym nadużyciem.

Ewa Szymczak