W roku 2010 nakładem wydawnictwa Vesper ukazały się „Opowieści miłosne, śmiertelne i tajemnicze” - zbiór 37 opowiadań jego autorstwa, w klasycznych przekładach m.in. Bolesława Leśmiana i Stanisława Wyrzykowskiego (które, w przeciwieństwie do nowych tłumaczeń, doskonale współgrają z misternym, pełnym ornamentów stylem oryginału). We wrześniu 2012 r. do rąk czytelników trafiło wznowienie tego wyboru, rozbite tym razem na trzy tomy tematyczne.

Pierwszy z nich, „Opowieści miłosne, groteski i makabreski”, zawiera utwory najbardziej charakterystyczne dla twórczości Poego – tematem przewodnim większości z nich jest śmierć ukazana w całej palecie form, metafor i obsesji autora. Od noweli miłosnych posiadających wyraźny rys wampiryczny, w których wola życia i zaborcze uczucie umierających piękności przełamują śmierć i powracają jako siły mroczne i niszczące, przez platońskie niemal dialogi dusz opisujących swoje pośmiertne metamorfozy, po demoniczne przykłady metempsychozy i historie opowiadające o rozpaczliwych próbach powstrzymania śmierci i rozkładu, czy to za sprawą warownych murów karnawałowego zamczyska, czy też osiągnięć mesmeryzmu. Donośne są także echa dręczącej Edgara tafefobii, która stała się pożywką m.in. dla historii pochowanej żywcem Madeline Usher. Znalazło się tu również najsłynniejsze chyba opowiadanie Poego - genialne studium strachu ludzkiego - „Studnia i wahadło”.

Prawdziwym arcydziełem groteski jest „Król Mór” ze swoją galerią iście burtonowskich postaci, opowiadający o pewnym nader interesującym przyjęciu odbywającym się w trawionym zarazą Londynie. To zresztą nie jedyny utwór, którym Poe puszcza oko do czytelnika - tom ten zawiera również relację zadeklarowanego cynika, który spotyka na swojej drodze kuriozalnego Anioła odpowiedzialnego za niestworzone historie przytrafiające się ludziom, pewną niezwykle pouczającą historię miłości od pierwszego wejrzenia oraz dwie jadowite satyry na filisterskie środowisko wydawców prasy.

„Opowieści kryminalne i tajemnicze” to tom zawierający frenetyczne relacje skazanych na śmierć morderców – geniuszy zbrodni doprowadzonych do szaleństwa przez własne sumienie, pseudofilozoficzne wykłady dotyczące ich motywów, historie zemsty dokonanej z zimnym okrucieństwem oraz nowele detektywistyczne. To właśnie Poe uważany jest za prekursora tej ostatniej formy, a Auguste Dupin – błyskotliwy mistrz dedukcji i zadeklarowany opiumista rozwiązujący zagadkę zabójstwa przy Rue Morgue, stanowił inspirację dla samego Doyle'a przy tworzeniu postaci najsłynniejszego detektywa w historii literatury.

„Opowieści podróżnicze” porywają wspaniałym opisem walki z nieujarzmionym żywiołem Maelströmu, by już po chwili wyrzucić nas na pokład okrętu widmo zmierzającego ku bramom piekieł. Szeherezada opowiada swoją ostatnią opowieść, oscylującą gdzieś między pastiszem, a steampunkiem, a rozbitkowie ze statku handlowego, biorą udział w wyprawie na biegun południowy, gdzie czeka na nich niewypowiedziana groza... (brzmi znajomo, zwłaszcza dla wielbicieli pewnego samotnika z Providence). W tomie tym ujawnia się Poe-wizjoner, któremu bliska była nie tylko gotycka poetyka makabry i mroczna metafizyka, ale także klimaty zbliżone raczej do verne'owskiej science fiction, a w świetle ostatnich balonowych wyczynów Felixa Baumgartnera „Nieporównana przygoda niejakiego Hansa Pfaalla” nabiera zupełnie nowej jakości.

„Opowieści...”, zarówno w wersji jedno- jak i trzytomowej, to najlepszy aktualnie wybór opowiadań Poego dostępny w księgarniach – nie tylko ze względu na dobór nowel prezentujący szerokie spektrum jego twórczości, ale także ze względu na szatę graficzną. Nie ma bowiem chyba ilustracji lepiej oddających klimat tych opowieści niż grafiki Harry'ego Clarke'a – tak jak one są niepokojące, zmysłowe, bogate w zdobienia. Sprawiając wrażenie opiumowych zwidów łączą w sobie estetykę epoki edwardiańskiej i wpływy wczesnej secesji.

Mówiąc o twórczości Edgara Allana Poe nie sposób pominąć faktu, że nie jest on pisarzem dla każdego – pisze językiem trudnym, pełnym dygresji aspirujących momentami do miana minitraktatów filozoficznych. Brutalna dosłowność przeplata się u niego z abstrakcyjnymi wywodami, a jego styl jednych zachwyca, innych odstrasza. Ci, którzy nie boją się klasyki z pewnością docenią kunszt jego opowieści.

Kamila Duda