Jako feministka chciałabym móc napisać pean na temat tej powieści, ale niestety okazała się dla mnie wielkim czytelniczym rozczarowaniem. Zacznijmy od tego, że jak na powieść z feministycznym przekazem, zaskakująco wiele tu sytuacji, w których łatwo ulegająca emocjom, nierozważna dziewczyna wpada w tarapaty i zostaje wyratowana przez opanowanego i zaradnego chłopaka. Przyznaję, mam pewien problem z zaakceptowaniem tego, w jaki sposób autorka skonstruowała postać Lottie, która, co naprawdę przykro mi pisać, w niektórych scenach wydaje się wręcz chodzącą satyrą na feminizm. Nie potrafi trzymać nerwów na wodzy, czasem nie radzi sobie z uargumentowaniem swojego zdania, a jeśli się z kimś nie zgadza, chętnie wywrzaskuje swój sprzeciw. Dla swojego niesamowicie ważnego projektu wybiera dość idiotyczną formę, co wygląda niemal na autosabotaż. Lubi wyrażenie „dysonans poznawczy” i rzuca nim na prawo i lewo, ale nie ma oporów przed tym, żeby nazywać modelki chudymi „niczym kościotrupy” (bo przecież wytykanie kobietom chudości jest arcyfeministyczne i nie może tu być mowy o żadnym dysonansie). Rozumiem, że autorka chciała, żeby Lottie miała wady, żeby przypominała prawdziwą nastolatkę, ale czy naprawdę nie dałoby się osiągnąć podobnego efektu bez ośmieszania tej postaci?

Trudno również komplementować pojawiający się w książce wątek miłosny. I nawet nie chodzi o to, że jest dość nudny, przewidywalny i niepotrzebny, bo to przypadłość, na którą cierpi wiele fabuł młodzieżowych powieści – można się przyzwyczaić. Największy problem stanowi fakt, że jedno z kluczowych dla tego romansu wydarzeń przebiega w okropnych okolicznościach – niewłaściwe (delikatnie mówiąc) zachowanie ze strony chłopaka przedstawia się tu jako coś seksownego. Nie chciałabym ciskać w szanownych czytelników tej recenzji spoilerami dużego kalibru, więc nie będę rozwijać swoich zastrzeżeń. Po prostu czuję się zawiedziona.

Być może oceniłabym tę książkę wyżej, gdyby nie to, że zupełnie niedawno czytałam o wiele lepszą powieść o bardzo podobnej tematyce. Chodzi o „Dziewczyny Znikąd” Amy Reed – piękną, wielowątkową historię o tym, jak feminizm łączy kobiety, wywodzące się z różnych środowisk, mające za sobą inne doświadczenia. Urzekło mnie to, że opowiada o porozumieniu ponad podziałami, o tym, że zjednoczone możemy wiele zdziałać, nawet jeśli w pewnych kwestiach zawsze będziemy mieć odmienne opinie. Niestety, w „I co ona ma zrobić?” nie znalazłam tej siły, determinacji i tego poczucia wspólnoty, które daje nadzieję na sukces.

Istnieje kilka książek, które potrafiłabym bez skrupułów wrzucić do Góry Przeznaczenia, ale nie dotyczy to akurat powieści Holly Bourne, bo można napisać o niej parę miłych rzeczy. Doceniam to, że autorka zdecydowała się poruszyć naprawdę ważny temat, że zwraca uwagę czytelników również na takie przejawy seksizmu, które często są ignorowane lub bagatelizowane – podkradanie pomysłów kobietom i przedstawianie ich jako własne przez mężczyzn, niedocenianie kobiecych osiągnięć, podwójne standardy oceny, gdy chodzi o liczbę partnerów seksualnych. Podoba mi się ukazanie, z jak wieloma przykrościami musi się liczyć kobieta, która postanawia zabrać głos w ważnej sprawie, zwłaszcza jeśli zamierza walczyć z czymś szkodliwym, ale mocno zakorzenionym w społeczeństwie. Nie mam zarzutów wobec stylu autorki, a scenę, w której Bourne opisuje tok myślenia pijanej osoby, uważam za wyjątkowo udaną.

Niestety, mocne strony „I co ona ma zrobić?” nie są w stanie przesłonić jej wad, przynajmniej w moich oczach. To książka opowiadająca o kilku istotnych problemach, ale bardzo daleka od doskonałości.

Małgorzata Pawlak