… gdy Ty staniesz się Katą.

W książce „Kata”, znajdziesz wszystko to, co zostało Ci obiecane – „mroczna opowieść o kobiecości, rozpaczy i zemście, a zarazem mocny głos w sprawie przemocy wobec kobiet”.

Chociaż sięgając po lekturę „Katy” obawiałam się, czy mężczyzna udźwignie temat kobiecej perspektywy, to po odłożeniu książki jeszcze chwilę zajęło mi otrząśnięcie się ze wszystkich tych emocji, które zaserwował autor.

„Kata” jest powieścią, którą możemy rozpatrywać na wielu poziomach. Z jednej strony mamy główny wątek, wokół którego zbudowana jest cała historia – zaginięcie Vali, córki Katy. Brutalna prawda i nieustepliwe dążenie do niej – co stało się z tą najbliższą istotą, którą wydało się na świat, niszczy kobietę dzień po dniu. Z jednej strony niepewność, a z drugiej nadzieja. Przedłużające się śledztwo destabilizuje rodzinę, jaką udało się stworzyć Kacie – jej relacje z mężem słabną i coraz bardziej oddalają się od siebie. Każdy na swój sposób przeżywa to, co się stało. Kiedy ciało dziewczynki zostaje odnalezione – kobieta zatraca się w świecie żałoby i pragnieniu zemsty. Steinar Bargi wciąga nas w świat Katy w którym krótkie chwile na powierzchni zwanej rzeczywistością, przeplatają się ze światem koszmarów i majaków. Podszepty podświadomości przebijają się w jej życiu codziennym i popychają dalej, nie pozwalając na chwilę oddechu. Pchana cierpieniem i rozgoryczeniem jest w stanie zrobić wszystko w imię sprawiedliwości.

Z tej drugiej strony mamy właśnie świat Katy. Czy jest dobrą postacią? A może do granic zepsutą kobietą? Sama Kata na stronach książki kilkukrotnie wysuwa stwierdzenie, że nic nie jest do końca dobre, ani złe. Wszystko jest reakcją na daną sytuację i pewną konsekwencją. Autor prowokuje czytelnika do refleksji, czy żałoba może usprawiedliwić każde działanie i czy kara wymierzona poza systemem prawnym może być czymś, co wyrówna bilans w świecie.

I w końcu to, co mnie osobiście uderzyło najbardziej w całej historii – gorzka refleksja nad brakiem skuteczności wymiaru sprawiedliwości oraz niewydolności prawa i organów ścigania. Bargi przywołuje przerażające dane statystyczne przestępstw popełnianych na kobietach, opowiada historię przemocy fizycznej, jak i psychicznej, gwałtów. Tutaj liczby zostały zmienione w ludzkie dramaty i twarze. Chociaż historia trzyma się ściśle realiów islandzkich, to również Polki odnajdą w nich odbicie przerażającej rzeczywistości. „Kata” jest wezwaniem nie tylko do innych kobiet o solidarność, ale apelem do całego świata o walkę o prawa kobiet – poszanowanie ich godności, nietykalności, bezpieczeństwa.

Przez całą powieść przewija się jednak znacznie więcej wątków – historie z oddziału onkologii, na którym pracuje Kata, refleksje nad codziennością przeciętnego człowieka, wątek religijny czy uzależnień.

W sporej części książka jest więc filozoficzno-społecznym rozważaniem, a sama akcja jest powolna i toporna, szczególnie na samym początku. To sprawia, że „Kata” zdecydowanie oddala się swoją formą od typowego thrilleru, do którego zasiądzie się rano i skończy wieczorem. Dodatkowo momentami przez prochowo-alkoholowe majaki często sama nie wiedziałam, czy powróciłyśmy już do rzeczywistości, czy wciąż balansujemy na jej pograniczu. Trzeba momentami mocniej skupić się i nie dać się zwieść … chociaż nie jestem do końca przekonana czy jest to do końca możliwe. Jest to jednak na tyle „wybaczalne”, że zbliża to czytelnika do bohaterki i jej zatracenia.

Aleksandra Wróblewska