Dzielni, silni, bohaterscy – główne postacie książek dla dzieci w przeważającej mierze mają płeć męską. Cechują się przy tym odwagą, ciekawością, wytrwałością i determinacją. Potwierdzają to wyniki badania przeprowadzonego przez naukowców z Emory University w Atlancie w stanie Georgia, w którym okazało się, że bohaterowie płci męskiej pozostają znacząco nadreprezentowani w literaturze dziecięcej i młodzieżowej. Jak jest w przypadku głównych bohaterek? Czy znacie ich wiele? Jakie są ich główne cechy i jak są ukazywane w literaturze?

Nadreprezentacja męskich bohaterów w książkach. Co na nią wpływa według badaczy?

Naukowcy z Emory University w Atlancie w stanie Georgia chcieli sprawdzić, czy uprzedzenia związane z płcią nadal istnieją w amerykańskiej literaturze dziecięcej. W związku z tym przeprowadzili analizę statystyczną porównującą liczbę męskich bohaterów i kobiet w 3280 książkach. Książki te były przeznaczone dla odbiorców w wieku od 0 do 16 lat i zostały opublikowane w latach 1960-2020. Większość z nich (2638) ukazała się w roku 2000 lub później.

Analiza wykazała, że ​​od 1960 r. odsetek głównych postaci kobiecych wzrósł i rośnie nadal. Jednak, jak zauważyli autorzy, mimo to w książkach publikowanych od 2000 r. nadal występuje „nieproporcjonalna liczba” męskich bohaterów.

Autorzy badania wskazywali, że już wcześniejsze analizy wykazywały dysproporcje w reprezentacji męskich i żeńskiej bohaterów w książkach sprzed 2000 roku, jednak istniało niewiele dowodów na to, że wciąż się one utrzymują. Do tej pory nie było też jasne, z czego ta dysproporcja wynika i jakie czynniki na nią wpływają.

Podczas badania okazało się, że choć męscy bohaterowie pozostają nadreprezentowani w książkach napisanych dla dzieci (nawet tych po 2000 roku), to proporcja bohaterów płci męskiej do żeńskiej różni się w zależności od płci autora, wieku grupy docelowej, a także typu postaci i gatunku książki. „Innymi słowy, niektórzy autorzy i rodzaje książek są bardziej sprawiedliwi pod względem reprezentacji płci bohaterów w książkach dla dzieci niż inni” – wyjaśnili.

Przeprowadzona analiza dotyczyła głównie anglojęzycznych książek dla dzieci, które można kupić online w Stanach Zjednoczonych w formie papierowej lub cyfrowej. W celu porównania częstości pojawiania się głównych bohaterów płci męskiej i żeńskiej, autorzy raportu skupili się na książkach z jednym, głównym bohaterem. Odkryli oni, że uprzedzenia związane z płcią są wyższe w przypadku książek beletrystycznych zawierających postacie inne niż ludzkie niż w przypadku tekstów beletrystycznych z ludzkimi postaciami. Ponadto, analiza wykazała, że ​​książki non-fiction mają „większy stopień uprzedzeń płciowych” niż książki beletrystyczne, zwłaszcza gdy bohaterami są ludzie.

Wyniki badań wskazują też na to, że ​​książki autorów płci męskiej wykazały spadek uprzedzeń od 1960 r., ale tylko w tych książkach, które są adresowane do młodszego grona odbiorców.

„Uprzedzenia związane z płcią istnieją w literaturze, bo są w społeczeństwie”

Autorzy badania twierdzą, że uprzedzenia związane z płcią utrzymują się w literaturze dziecięcej, ponieważ nadal istnieją w społeczeństwie.

– napisali.

Z tego powodu w raporcie stwierdzono, że postacie męskie nadal są postrzegane jako „domyślne” w książkach dla dzieci.

– stwierdzili naukowcy.

Ich zdaniem, odkrycia te mogą pomóc w „kierowaniu wysiłkami na rzecz bardziej sprawiedliwej reprezentacji płci” w książkach dla dzieci, wpływając w ten sposób na rozwój dziecka i postawy społeczne.

O księżniczkach czekających na wybawienie przez księcia

Choć w ostatnim czasie można zauważyć, że wydaje coraz więcej książek o dziewczynkach pełnych mocy, często zdarza się, że gdy myślimy o superbohaterach, wciąż dużo łatwiej do głowy przychodzą nam ci o płci męskiej.

Zauważyły to m.in. autorki bestsellerowej książki pt. „Opowieści na dobranoc dla małych buntowniczek” Elena Favilli i Francesca Cavallo. Przed przystąpieniem do jej napisania postanowiły sprawdzić, ile znajdą w księgarniach książek przedstawiających dziewczynki jako aktywne, działające, mające swoje zdanie istoty.

Jak pisaliśmy w artykule pt. „Książki dla dziewczynek – literacka dawka girl power”, w przeprowadzeniu eksperymentu pomogły im pewna mama i córka, które odwiedzały księgarnie. Jedną z wizyt nagrano, a filmik uwieczniający tę wizytę zamieszczamy poniżej. Czytelniczki najpierw usunęły z półek te książki, w których w ogóle nie ma męskich postaci (były to zaledwie 2 książki), a potem te, w których nie ma ani jednej kobiecej bohaterki (tu znalazły się aż 74 utwory). Następnie wyszukały pozycje, w których dziewczynki co prawda są, ale nic nie mówią (tym sposobem odłożyły na bok kolejne 67 książek). Potem mama i córka zdjęły z półek książki pełne księżniczek czekających na wybawienie przez księcia. Ile pozycji zostało na końcu? Przekonajcie się sami.

Czy Wy również dostrzegacie podobne dysproporcje jak autorzy badania?

Źródło: www.ctvnews.ca

[pr]