„Księga tęsknot”: żona Jezusa z Nazaretu i utracone historie

Nieczęsto mamy okazję patrzeć na Jezusa jak na zwykłego człowieka. Zazwyczaj jego postać otacza aura uduchowionego mistycyzmu. Tymczasem w swojej najnowszej powieści Sue Monk Kidd pokazuje go oczami młodej dziewczyny, jako atrakcyjnego mężczyznę z krwi i kości – bystrego, zabawnego, czułego, pełnego pasji dwudziestoparolatka. „Księga tęsknot” nie jest jednak książką o Jezusie.

Nie jest to również książka religijna czy historyczna. Mimo że w pierwszych zdaniach powieści narratorka zaznacza, że była żoną Jezusa, syna Józefa – nie jest to też powieść o ich miłości, a przynajmniej – ta miłość nie stanowi meritum.

„Na imię mi Ana”

„Księga tęsknot” to opowieść Any, młodej Żydówki z bogatego domu, żyjącej w Galilei na początku naszej ery. Ana nie jest jak inne dziewczyny. Ma pęd do nauki, poczucie niezgody na tradycyjny, podporządkowany religijnym przykazaniom porządek świata i głęboką potrzebę bycia Głosem – opisywania historii niewysłuchanych, pomijanych, zapomnianych. Historii kobiet. Mimo wielu przywilejów i pozornej niezależności, z biegiem czasu Anę dogania jednak bezlitosna władza mężczyzn, nie liczących się ze zdaniem kobiet, traktujących je jak własność i bez zastanowienia używających ich jako kart przetargowych dla własnych interesów. Bunt Any robi z niej mamzera – osobę wyklętą przez społeczność, zhańbioną i odrzuconą… szczęściarę. Bowiem tylko zrzucając kajdany społecznych oczekiwań kobieta w tamtych czasach i miejscu mogła pozwolić sobie na luksus małżeństwa z miłości. Życie z Ukochanym, jak Ana nazywa Jezusa, okazuje się jednak pełne trudnych wyborów, poświęceń i – przede wszystkim – wieloletnich wyrzeczeń. Paradoksalnie, dopiero rozłąka w chwili, gdy Jezus decyduje się podążyć za swoim przeznaczeniem, pozwala Anie wkroczyć na ścieżkę, której w głębi serca pragnęła najbardziej.

Jeszcze Nowszy Testament

Tłem tej fantazji na temat fikcyjnej żony Jezusa są wydarzenia znane z Nowego Testamentu, przedstawione jednak w oderwaniu od mistycyzmu i wkomponowane w twarde realia historyczne. Działania Jezusa i Judasza mające zaprowadzić ład Królestwa Bożego są tu bardziej polityczną konspiracją przeciwko rzymskiej okupacji, niż religijnymi uniesieniami, a głównym działaniem Jezusa jest zarabianie pieniędzy na utrzymanie rodziny, nie dokonywanie cudów. To uczłowieczenie i „uziemienie” życiorysu żydowskiego Mesjasza odświeża biblijne opowieści, które większość z nas słyszała tyle razy, że niemal przestały robić na nas wrażenie. Sue Monk Kidd przekuwa je słowami i wiarygodnym światotwórstwem pełnym barw, dźwięków i zapachów w trzymający w napięciu dramat obyczajowy. Jak przyznaje autorka w posłowiu – niektóre autentyczne wydarzenia zostały przez nią przesunięte w czasie i ubarwione. Dzięki temu zabiegowi i spleceniu losów Any z realnymi postaciami historycznymi opowieść staje się wyjątkowo wiarygodna.

Wszystkie tęsknoty

Bohaterka „Księgi tęsknot” mówi o sobie, że jest kronikarką utraconych historii – od wychwalania nawet najdrobniejszych dokonań biblijnych kobiet, po upamiętnianie opowieści swoich bliskich: ciotki niesłusznie oskarżonej o morderstwo, oddzielonej od matki kuzynki, zgwałconej i okaleczonej przyjaciółki, porzuconej księżniczki uciekającej przed śmiercią z rąk męża. Życie Any napędza tęsknota za wolnością, niezależnością, wyborem, podmiotowością i autonomią – nie tylko własną, ale wszystkich kobiet uciszonych, zapomnianych, sprowadzonych na margines życia w zdominowanym przez mężczyzn świecie. Swojego głosu i wolności szukają też spotykane przez nią kobiety: Tabita – brutalnie ukarana za mówienie prawdy; Jalta – wygnana i rozdzielona z córką za sprzeciwienie się wobec przemocy męża, Phasaelis – wielokrotnie zdradzana pierwsza żona Heroda Antypasa.

Ana czuje, że Bóg powołał ją do czegoś więcej, niż nakazuje tradycyjna rola. Te same tęsknoty targają jej mężem, rozdartym między poczuciem obowiązku wobec rodziny, oczekiwaniami swojej religii, miłością do żony i głębokim przeświadczeniem, że ma w życiu ważniejsze zadania do podjęcia.

Sekretne życie Sue Monk Kidd

Sue Monk Kidd nie boi się trudnych tematów. To nie pierwszy raz, kiedy zabiera czytelników w świat pełen niesprawiedliwości, dyskryminacji, przemocy wobec kobiet (ale też – mniejszości rasowych) i usuwania ich z kart historii, jednocześnie oferując swoim bohaterkom oraz czytelnikom azyl i ukojenie we wspólnocie doświadczeń. Motyw siostrzeństwa i kobiecego wsparcia w kontrze do brutalnego, bezdusznego świata rządzonego przez mężczyzn, obecny w najnowszej powieści autorki, można było znaleźć również w jej bestsellerowym powieściowym debiucie – „Sekretnym życiu pszczół”.

W „Księdze tęsknot” mocno wybrzmiewa również droga duchowa samej autorki, która od głębokiego chrześcijańskiego spirytualizmu przeszła do teologii feministycznej i silnego oddania świętym pierwiastkom kobiecym (Ana swoje modlitwy kieruje do Sofii – żeńskiego Ducha Świętego). Dzięki swojemu religijnemu zapleczu Sue Monk Kidd była w stanie stworzyć wiarygodny świat, w którym nawet najbardziej pobożne osoby nie są odporne na pokusy grzechu, a z bogami buduje się osobiste – nawet jeśli jednostronne – relacje.

W posłowiu powieści Sue Monk Kidd pisze:

„Księga tęsknot” to jednak o wiele więcej, niż historyczna fantazja osadzona w czasach Jezusa z Nazaretu. To powieść, w której odnaleźć może się każdy, kto choć raz musiał dokonać trudnego wyboru. Każdy, kto znalazł się na marginesie jeśli nie społeczeństwa, to choć społeczności. Kto poświęcić coś dla ukochanej osoby. Kto kochał i stracił. Kto potrzebuje nadziei. Każdy, kto kiedykolwiek tęsknił.

Przeczytaj fragment książki „Księga tęsknot”

Księga tęsknot

Issuu is a digital publishing platform that makes it simple to publish magazines, catalogs, newspapers, books, and more online. Easily share your publications and get them in front of Issuu's millions of monthly readers.

„Księga tęsknot” jest już do kupienia w księgarniach internetowych.

Artykuł we współpracy z Wydawnictwem Literackim