Esej Emanuela Ringelbluma (1900–1944) – historyka i założyciela konspiracyjnej grupy „Oneg Szabat” – został spisany w ostatecznej postaci jesienią 1943 roku, gdy autor wraz z żoną i synem oraz ponad trzydziestoma innymi osobami ukrywał się na warszawskiej Ochocie. W kryjówce przy ulicy Grójeckiej powstał tekst, który miał być zarysem szerszego opracowania poświęconego relacjom polsko-żydowskim w czasie drugiej wojny światowej. Historyk ukazał w nim zarówno mroczne, jak i jaśniejsze strony wzajemnych stosunków.



Ringelblum nie miał możliwości ani też zamiaru przygotowania pełnego, metodycznego opracowania poświęconego stosunkom polsko-żydowskim. Już rozpoczynając swoją pracę, nadał jej podtytuł «Uwagi i spostrzeżenia» i zastrzegł, że nie wyczerpuje ona tematu, jest tylko zarysem przyszłej monografii. […]

Zdawał sobie sprawę, że nie dysponuje pełną wiedzą, nie ma do dyspozycji wielu źródeł. Ostateczne i obiektywne opracowanie problemu uważał za możliwe po zakończeniu wojny. W swoim eseju dwukrotnie podkreślił, że „materiał do tej pracy jest jeszcze bardzo świeży, nie dojrzał jeszcze do obiektywnego sądu historyka”.

Ze wstępu Tadeusza Epszteina



Niniejsze wydanie, przygotowane na podstawie edycji krytycznej, zostało opracowane z myślą o szerszej publiczności. Uproszczono zapisy edytorskie, a także dołączono słowniki osób oraz ważniejszych terminów, ułatwiające korzystanie z publikacji.

Edycja przygotowana na podstawie wydania krytycznego: Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 29a: Pisma Emanuela Ringelbluma z bunkra, oprac. Eleonora Bergman, Tadeusz Epsztein, Magdalena Siek, Warszawa 2018.





Publikacja jest częścią Programu „Oneg Szabat”, powołanego w 2017 r. przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma i Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Celem Programu jest udostępnienie i upowszechnienie Archiwum Ringelbluma, a także upamiętnienie członków grupy „Oneg Szabat”.