Hana Aleny Mornštajnovej to wielowątkowa opowieść o sile życia, miłości i pamięci w obliczu cierpienia, poczucia winy i utraty.
Czechy, lata 50. XX wieku. W wyniku przewrotnego zrządzenia losu dziewięcioletnia Mira cudem uchodzi z życiem, traci jednak najbliższych. Jej jedyną żyjącą krewną jest tajemnicza ciotka Hana, kobieta-duch, „czarna zmora”. Obserwując rodzącą się między nimi więź, stopniowo odkrywamy sekrety dwóch pokoleń pewnej czeskiej rodziny, na której cieniem położyły się tragiczne wydarzenia drugiej wojny światowej.

Mikrokosmosem codzienności zdaje się rządzić ślepy traf. Niewysłany na czas list, złamany zakaz, ciastka kupione w niewłaściwym momencie – jakie byłoby życie bohaterów, gdyby choć jeden element tej układanki wyglądał inaczej? Czy można dźwigać brzemię odpowiedzialności, jeśli było się tylko niewinną zabawką w rękach losu?

Miłość i śmierć, młodość i dojrzałość, naiwność i doświadczenie, usilne zapamiętywanie i zapominanie. Z jednej strony przytłaczające poczucie winy, z drugiej zaś chęć czerpania z życia pełną garścią. Hana to nie tylko imię bohaterki, ale także czeskie słowo oznaczające wstyd. Wstyd tej, która przeżyła.

Alena Mornštajnová prowadzi czytelnika przez meandry ludzkiej psychiki, równie pogmatwane jak losy jej bohaterów. Choć Hana bazuje na niedopowiedzeniach, aż skrzy się tu od emocji, które piętrzą się niczym kra na skutej lodem rzece. Na którą pomimo zakazu warto wejść…

Powieść Hana uzyskała w Czechach liczne nagrody, w tym tytuł Czeskiej Książki Roku 2018. Prawa do tekstu sprzedano do dwunastu krajów na całym świecie, w tym m.in. do Słowacji, Słowenii, Włoch, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Węgier i Syrii.

Powieść Aleny Mornštajnovej czytałem ze ściśniętym gardłem. Hana to mroczny raport z miejsca, w którym śmierć zdominowała życie. To opowieść o życiu koncentrującym się na śmierci. I piękna historia tego, że można znaleźć ratunek. Żyć dalej, nawet po przejmującym doświadczeniu Auschwitz.

Jarosław Czechowicz

Alena Mornštajnová (ur. 1963) – czeska prozaiczka i tłumaczka literatury angielskiej, jedna z najgłośniejszych postaci literatury czeskiej ostatnich lat. Absolwentka filologii angielskiej i czeskiej Uniwersytetu w Ostrawie. Debiutowała w 2013 roku powieścią Slepá mapa, po której ukazały się także: Hotýlek (2015), Hana (2017), Strašidýlko Stráša (2018, książka dla dzieci) oraz Tiché roky (2019). Jej książki w Czechach zyskały ogromną popularność, o czym świadczy ponad 200 tysięcy sprzedanych egzemplarzy. Twórczość Aleny Mornštajnovej była wielokrotnie nagradzana. Największym uznaniem cieszyła się powieść Hana, której przyznano m.in. tytuł Czeskiej Książki Roku 2018 – w kategorii głównej i studenckiej.