Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Współcześnie rozumie się przez pranie mózgu szereg różnych zabiegówi działań stosowanych przez ośrodki kierownicze państw, organizacje społeczne i wychowawcze, organizacje polityczne - w celu dokonania zmiany innych elementów struktury osobowości człowieka.

Thomas określa pranie mózgu jako psychologiczną metodę intensywnego, gwałtowanego, przeszkalania i reedukacji sposobu myślenia, albo jako psychologiczną metodę indoktrynacji i reedukacji.
Lawrence traktuję brainwashing jako sposoby manipulacji ludzkim zachowaniem, w celu uzyskania jakichś zmian w funkcjonowaniu osobowości człowieka.

W oparciu o książki badaczy tej problematyki i o analizy praktyk prania mózgu stosowanych w różnych dziedzinach życia społecznego można wyodrębnić ważniejszych grup zabiegów występujących w procesach prania mózgu. Zabiegi te to:
- rozstrajanie organizmu, próby rozbijania dotychczasowej struktury osobowości
- zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa,
- doprowadzenie do degradacji obrazu siebie i do wyzwalania silnego poczucia winy,
- doprowadzenie osobowości do stanu regresji,
- ofiarowanie nowego życia.

Wyniki badań potwierdzają obserwacje zachowania ludzi w czasie wielkich głodów. W czasie wielkiego głodu w Rosji zaraz po rewolucji niektóre grupy ludzi były tak podatne na sugestie, że automatycznie naśladowały i powtarzały to co robił ktoś stojący frontem przed nimi. Powtarzali pewne ruchy i powtarzali określone zwroty językowe. Zdaniem Holta ujawniali też reakcje echopraksji i echolalii.

Regresja osobowości polega między innymi na tym, że człowiek dorosły reaguje w wielu obszarach życia podobnie jak dziecko. Staje się bierny i uzależniony, podatny na sugestie, nakazy.

Przeżywanie silnego lęku działa ogłupiająco. Lęk działa niszcząco na krytycznie myślenie , uniemożliwia wewnętrzną koncentrację, infantylizuje działanie człowieka.

Jednym z podstawowych czynników warunkujących powstanie i przeżywanie poczucia winy jest uwrażliwienie dziecka w bardzo wczesnym okresie jego rozwoju na aprobatę i dezaprobatę ze strony rodziców.

Znany badacz mechanizmów obronnych Laughilin określa regresję jako jeden z głównych mechanizmów obronnych, w którym jednostka cofa się, nawraca w swoich zrachowaniach do wcześniejszych reakcji, odczuwanych przez nią subiektywnie jako bardziej przyjemne. Regresja jest z reguły nawrotem do zachowania bardziej zależnego, zmierzającego do intensywniejszego szukania opieki i oparcia.

Jak już wspominaliśmy, mechanizm obronny regresji polega na nawrotach do zachowań i sposobów działania z wcześniejszych okresów życia, do nawyków bardziej infantylnych, ale nie do wszystkich tylko do tych, które zostały wcześniej silnie wyuczone, są silne, sztywne , odporne na zmiany. Takie nawyki i sposoby zachowań sztywne, trwałe, niepodatne na zmiany, "przeuczone", nazywają się FIKSACJAMI.

Kiedy mówimy o zrachowaniach regresyjnych dorosłych ludzi, to mamy zawsze na myśl zachowania typowe dla jakiegoś okresu rozwoju dziecka, kóre ujawnia i eksponuje człowiek dorosły. Przykładami takich reakcji może być prymitywizacja reakcji emocjonalnych: nagłe wybuchy gniewu, wściekłości, podniecenia, szybkie przechodzenie od nastroju do nastroju. Innymi przykładami mogą być regresyjne ekspresje potrzeb psychicznych. Zanik uczyć wyższych: etycznych, estetycznych, patriotyzmu, rodzinnych, religijnych.

Fiksacje łatwo formują się u tych dzieci, których rodzice zaspokajają przesadnie intensywnie jakieś silne potrzeby dziecka i nagle przestają sie tymi potrzebami zajmować, narażają dziecko na frustracje. Tak np. nawyki bierności i zależności może ufiksować się wtedy, kiedy rodzice ujawniają nadmierną opiekuńczość, troskliwość nagradzają bierność i bezradność dziecka i nagle od czasu do czasu domagają się zachowań przeciwnych: aktywności, samodzielności, inicjatywy.

Dostarcza się ludziom możliwości do zaspokajania silnej potrzeby stowarzyszenia się i miłości. Określone systemu stosujące brainwashing dbają o spoistość grup swoich wyznawców. Np. hitlerowcy rozbudowywali poczucie solidarności w swoich formacjach organizacyjnych i zaspokaja "mimochodem" potrzeby seksualne, a często homoseksualne ( Thomas,1970 67-68).

Później ten układ może przekształcić się w przesadny kult tego co w jakiś, często symboliczny sposób przypomina matkę i na zwalczaniu tego, co w jakiś sposób wiąże się z osobą, postacią ojca. Jest to najczęściej wrogość do dyscypliny, autorytetu, władcy, króla, cara, Boga. Tą nieświadomą wrogość do postaci ojca wykorzystywano w brainwashing do rozbudzania wrogości i nienawiści do przedstawicieli carskiej władzy, oficerów, cara, Boga, popów.

Z wielu badań wynika, że ludzie podatni na działanie nacisków społecznych, także na pranie mózgu są submisyjni, mają mniejsze zaufanie do siebie, są mniej inteligentni, mniej oryginalni, ujawniają mniejsze napięcie procesów nerwowych, ujawniają większa zależność od tego co widzą, niż od tego co myślą, mają niedojrzałe, słabo ustrukturalizowane obrazy siebie. Nie mają wyobraźni i ujawniają wąski zakres zainteresowań, używają z reguły mechanizmu obronnego wypierania. Są podatni na sugestię, skłonni do nadmiernej kontroli swoich emocji, konserwatywni w swoich politycznych i społecznych poglądach oraz postawach. Skłonni do uprzedzeń rasowych, niesprawni w podejmowaniu decyzji, mający silne poczucie win.

Dopóki wątpliwy jest jeszcze wynik jakiejś niebezpiecznej sprawy pisze Schopenhauer dopóki istnieje jeszcze jakaś możliwośc, że przebierze ona pomyślny obrót sprawy nie wolno tracić odwagi, lecz myśleć trzeba tylko o oporze, tak jak nie wolano zwątpić o pogodzie, dopóki na niebie jest choć skrawek błękitu" ( Schopenhauer,1970, s 245).

Wspomaganie się krzepiącymi sugestiami, fantazjami kompensacyjnymi i kontrolowanie pracy własnej wyobraźni to techniki powszechne stosowane w praktykach autopsychoterapeutycznych. Zalecają to także moraliści oraz księża i kapłani.