Artur Żmijewski

"Warszawski Trójkąt Zagłady" to pozycja opowiadająca o miejscach, które odegrały bardzo istotną rolę w procesie likwidacji getta warszawskiego, a co za tym idzie w zagładzie warszawskich Żydów. Gdy słyszymy określenie Umschlagplatz to większości z nas zapewne pojawia się przed oczami scena z "Pianisty" - upał, tłum ludzi siedzących na ziemi, a następnie brama prowadząca na bocznicę kolejową przy której oczekuje pociąg do Treblinki. Dzisiaj to miejsce wygląda już zupełnie inaczej - pojawiły się nowe zabudowania i nie ma śladu po torach kolejowych. Zachowały się jednak budynki - szkoły przy ul. Stawki 10, która znajdowała się na terenie Umschplagplatzu i w której Żydzi oczekiwali na transport oraz Wydział UW przy ul. Stawki 5/7 w którym urzędowała administracja nadzorująca akcję likwidacyjną. Przerwała wojnę również kamienica przy ul. Żelaznej 103 w którym znajdował się m.in. areszt gestapo oraz centrum dowodzenia Wielką Akcją. Autorzy tej książki weszli do środka tych trzech budynków i oddali głos ich ścianom, podłogom oraz schodom, których fragmenty zachowały się do dziś w niezmienionej postaci i pamiętają te wydarzenia z lata 1942 oraz późniejszych miesięcy. W publikacji znajdziemy całe mnóstwo zdjęć - przedstawiających klatki schodowe, podwórka, piwnice, którymi byli gnani ludzie i w których koczowali nieraz dniami oczekując na transport do obozu zagłady. Zdjęcia te zostały przeplecione m.in. zapisami wspomnień osób, które przetrwały oraz treściami historycznymi i współczesnymi. Książka trudna, jedna z trudniejszych jakie czytałam, ale fenomenalna - gdyż pozwala dokładnie poznać historię miejsc o których tak niewiele się mówi. Zdecydowanie nie jest to jednak książka dla każdego, ale w szczególności dla osób zainteresowanych Holocaustem oraz Wielką Akcją z 1942 r.