Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Porządkując półki z setkami już książek o Indiach, trafiłam na tę przeczytaną już lata temu powieść. Pytając siebie, co jeszcze z niej pamiętam. Gdy ją czytałam, zaczynałam wówczas dopiero swoją przygodę z Indiami. Czytając ją miałam w głowie tylko dwa hasła, które niewiele mi jeszcze wówczas mówiły: Pendżab i sikhowie. Dlatego towarzysząc bohaterce w czas jej dzieciństwa, dojrzewania, małżeństwa, a potem macierzyństwa z zapałem rozczytywałam się w szczegółach obyczajowości sikhów. Patrzę teraz na końcu książki na notatki, które sześć lat temu wypisałam ołówkiem czytając "Zapamiętane w ciele". Słowa pendżabskie, hindi (wtedy jeszcze obce mi, dziś niektóre już używane przeze mnie). Nazwiska poetów urdu, których wierszy szukałam (Mira Taki Mira, Ghalib, Muhammad Iqbal),idąc za tropem podsuniętym mi przez bohaterkę. Miejsca gdzie opisano 13 kwietnia święta Duśery i Rakhi "haumai" tzn w sikhizmie zapatrzenie w siebie tak ładnie pachnie ta Apokalipsa! ZAN, ZAMIN, ZEWAR - KOBIETY ZIEMIA ZŁOTO Dziś w pamięci pozostaje mi wspomnienie, dopiero wówczas przeze mnie poznawanej tragedii Podziału 1947 roku. W czas wyodrębniania się z Indii muzułmańskiego Pakistanu, czas pogromu i exodusu sikhów i hindusów ze swoich rodzinnych miejsc, które nagle znalazły się pod władzą muzułmańską i muzułmanów z miejsc, którymi rządzić będą hinduskie w większości Indie. Sikhijską bohaterkę od gwałtu ratuje mało znaczące zdarzenie z dzieciństwa. Pewnego dnia z domu zaprzyjaźnionych jeszcze wówczas muzułmanów wróciła z wytatuowanym na ramieniu swoim imieniem. Jej rodziców oburzył widok arabskich liter na jej skórze. Być może zabronili jej odwiedzać rodzinę, w której tak drastycznie przekroczono granicę w stosunku do ich córki. Nieświadomi tego, że ten tatuaż kilka lat później ocali ich córkę od hańby. Co jeszcze pamiętam? Uwikłanie w relacje z mężem i z jego pierwszą żoną, walkę o to, by nie stracić na jej rzecz swoich dzieci. Wg mnie to książka, z której można poznać lepiej nie tylko kulturę sikhów i dramatyczny czas połowy XX wieku w Indiach, ale i zastanowić się nad naturą relacji międzyludzkich, w tym tych, które łączą mężczyznę i kobietę, matkę i dziecko.