Edward P. Jones

Cudowna, złożona książka o niewolnictwie w Stanach Zjednoczonych tuż przed wojną secesyjną. Jones mistrzowsko balansuje pomiędzy czasem: w jednej chwili jesteśmy w latach 50-tych lub 60-tych XIX wieku, aby zaraz przenieść się 90 lat później i dowiedzieć się, co stanie się z wybranym bohaterem (nie ze wszystkimi). Uwielbiam takie zabiegi - dla mnie tchną żywego ducha w postaci. Pokazują, że narrator naprawdę wie o nich wszystko, co daje złudzenie, że one naprawdę istniały. Dodatkowym smaczkiem jest umiejętne wplatanie historycznych wydarzeń do fikcji literackiej. Nie jest ich dużo i zazwyczaj są pawie niezauważalne np. tworzenie abolicyjnych broszur, które do dzisiaj można oglądać w waszyngtońskich muzeach. Na jednej z nich wypowiada się jedna z czołowych postaci "Znanego świata". Jednak chyba największą wartością dodaną jest plejada barwnych postaci z małego Manchester Country w stanie Virginia. O nich nie czytamy. One są nam prezentowane: ich życie, niewielki wycinek ich myśli lub odczuć i wszystko, co im się przytrafia. Nie spotykamy tu refleksji narratorskiej. Jest raczej opisywanie zdarzeń, które sami musimy sobie ułożyć w głowie. Dzięki temu można odczuć realizm sytuacji tamtych czasów. Tak po prostu było. Jakkolwiek szokujące się to nam teraz wydaje - to była tamta rzeczywistość. Najlepiej ukazuje to postać Mildred, żona Augustusa, która dowiedziawszy się, że jej wolny mąż zostaje sprzedany ponownie handlarzowi niewolników, nie wierzy, aby prawo stanowe jej go zwróciło. Taka była kolej rzeczy i już. Nie ma też podziału na dobro i zło. Jest za to cała gama szarości. Biali właściciele ziemscy, wyzwoleni Murzyni, niewolnicy, handlarze i złodzieje niewolników. Wszyscy przedstawiają najróżniejsze postawy życiowe, które warto przeanalizować. A na koniec - prawdziwy charakter tamtych czasów - zabobony. Straszne wizje w lesie podczas burzy, nawiedzenia przez duchy. Nie są one abstrakcyjne, a przypominają ludowe baśnie naturalnie wplecione w opowieść. Dodają atmosferze książki niepowtarzalnego charakteru. Zdecydowanie polecam!