Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Książka niezwykła. Ma dla mnie dużą wartość. Została w zasadzie podzielona na trzy części, w tym kolejno: rys nadający kontekstu autobiografii przez redakcję, część autobiograficzną samego Charlesa Darwina oraz część biograficzną pisaną ręką jego syna (mającą wstawki również innych członków rodziny). Mogę dodać też, że jest post scriptum odnośnie jego podejścia do wiary - ta część jest zbiorkiem różnych listów w których Darwin sam wypowiada się na zadawane mu pytania oraz jest to przeplatane z komentarzem dzieci. Część pierwsza nadaje kontekstu historycznego, ale też kontekstu i tła do tego o czym jest i czego można się spodziewać w tej autobiografii. Co prawda Darwin sam krótko wyjaśnia w drugiej części (autobiograficznej) jaki jest cel jego pracy, ale robi to niezwykle zwięźle. Co się okazuje odbiciem lustrzanym jego charakteru - bowiem druga część w której autor opowiada o swoim dochodzeniu do stanu umysłu jest zaskakująco krótka. Mamy krótki opis jego dzieciństwa, dostajemy porcję informacji o tym jak w dzieciństwie zaczął się interesować światem i jakim był młodzieńcem. Okazuje się, że miał on wiele wspólnego z wieloma młodzieńcami, którzy dziś biegają po świecie. Interesował się w zasadzie wszystkim, a jego zainteresowania w zasadzie zmieniały się z jego wiekiem. Jak na tamte czasy miał charakter buntownika, ale był również dość rzetelny we wszystkim co robił. Zachował do starości swoją dziecięcą ciekawość świata, ale z wiekiem wypracował sobie wiele - naprawdę wiele - sposobów na radzenie sobie z pamięcią, porządkowanie wiedzy i zawsze z dziecięcą wręcz ekscytacją budował setki tez, które albo zapisywał do zbadania albo od razu eksperymentował. Z części biograficznej dowiadujemy się, że był przy tym człowiekiem dość towarzyskim, za to bardzo rodzinnym. Jego sposób wychowania dzieci był w zasadzie na tamte czasy raczej czymś niezwykłym bowiem przypominał raczej dzisiejsze rodziny, w których ojciec odgrywał istotną rolę w życiu dzieci. Widać, że nie tylko na polu wychowania dzieci miał bardzo nowoczesne poglądy, bowiem jego podejście do niewolnictwa jest zaskakujące i niejednokrotnie narażał się na nieprzychylne spojrzenia czy komentarze ówczesnych jego znajomych. Czytając kolejne historie z jego życia uświadomiłem sobie, że był to człowiek nie tylko naukowo ponad swoją epokę, ale również światopoglądowo jak i duchowo. Dopiero zapoznanie się z jego stylem życia, zarysem jego światopoglądu, metodologią tytanicznej pracy i dążnością do budowania dedukcyjnych hipotez, które potrafił odrzucać niczym nie zrażony uświadamia, że przypominał człowieka współczesnego. Wygląda na to, że swoją teorię o pochodzeniu gatunków w istocie sformułował jeszcze przed wypłynięciem na rewolucyjną wyprawę w świecie nauki. Doszedł do tej teorii - w sensie naukowym - drogą dedukcji i ciężkiej pracy umysłowej, jednocześnie studiując setki o ile nie tysiące już istniejących książek, a kolejne hipotezy teorii weryfikował już jako praktyk poznając zwierzęta i rośliny których nikt nigdy wcześniej nie widział. Ta lektura uświadomiła mi jak mali w stosunku do wkładu jego pracy są dzisiejsi krytykanci jego teorii ewolucji. Dopiero uświadomienie sobie jak pracował Darwin tworząc przez kilkanaście lat swojego życia pozwala zrozumieć jakość naukowej istoty jego badań. Dziś ludzie, którzy krytykują ewolucjonizm nie dorastają do pięt Darwinowi bowiem poruszają się po płaszczyźnie zupełnie innego rozumowania niż pragmatyzm czy logika. Dziś wiadomo, że sam Darwin w wielu rzeczach się mylił i teoria ewolucji - nomen omen - ewoluuje. Sam Darwin często wspomina o tym jak "okropnie się mylił" w wielu przypadkach i często gromadził każda krytykę jego dzieł i wyciągał z niej lekcje. Sam zauważył, że każdy kto przeczytał jego prace zgadza się co do istoty jego teorii - bywali ludzie, którzy poddawali pod dyskusję pewne aspekty jego teorii, ale nie były to nigdy rzeczy, które by mogły podważyć jakikolwiek z aksjomatów tej, czyli nie znalazł się (nawet do dziś) naukowiec, który zburzyłby fundament teorii. Ta za to na podstawie jego ogromnej pracy i trudu rozwinęła się jako osobna gałąź nauki i w tej gałęzi powstały nowe nauki. Zostałem przez tę książkę zachęcony do przeczytania jego prac naukowych dających mu sławę. Mam na półce również biografię Darwina autorstwa Jerzego Kierula i najpewniej niedługo po nią sięgnę bo jest to autor, który jak nikt inny potrafi przenieść człowieka dosłownie w czasy opisywanej postaci przez niego i pozwala się czuć jak towarzysz podróży przez życie. Dlatego uważam, że jako uzupełnienie na pewno będzie świetną przygodą przeczytanie właśnie książki biograficznej o Darwinie J. Kierula. Zachęcam każdego, kto ma możliwość zdobycia tej książki. Krąży w Internecie legenda, która głosi, że niby Darwin na łożu śmierci nawrócił się i zaczął wierzyć w Boga. To by było dziwne, bowiem historia jego życia to stopniowe przechodzenie w agnostycyzm, a miał moment, w którym było blisko, żeby został pastorem, a jego wiara za młodu była żywa i recytował psalmy, wersety z biblii i cenił starożytne dzieła ojców kościoła. Gdyby ktoś miał jednak wątpliwości - ta książka je rozwieje. Darwin przede wszystkim nie lubił mówić na tematy, na które wystarczająco długo nie myślał, a jeśli już został przystawiony do muru - zbywał możliwie odpowiedź pozostając jednak przy stanowisku, że doktryna kościoła nie może mówić prawdy o świecie, co nie znaczy, że nie istnieje jakaś siła transcendentna, której po prostu nie rozumie. Sam siebie określił w taki sposób, że najbliżej prawdopodobnie mu do agnostyka. Myślę, że po przeczytaniu tej autobiografii każdy zrozumie, że jego celem życiowym nie było w żadnym wypadku odrywanie kogokolwiek od wiary w Boga oraz, że jego charakter nie pozwoliłby mu na to by kogokolwiek odwodzić od wiary. Szanował to, że ludzie wierzą a sam niechętnie wypowiadał się na tematy - nazwijmy to teologiczne. To zupełnie inny obraz niż ten, który pojawia się przed oczami jak się myśli o teorii ewolucji. Myślę, że to głównie przez nierozumienie sposobu jego pracy, wysiłku i wkładu ale chyba przede wszystkim spłycanie jego wielu lat pracy do krótkich nagłówków i komentowanie właśnie tych, zamiast czytania jego prac. Ilu bowiem istnieje ludzi na świecie dziś wśród krytyków ewolucjonizmu, którzy w ogóle wiedzą jak Darwin pracował, co w ogóle odkrył, jak to opisał i jak mało prawdziwej krytyki otrzymał za jego życia i po nim? Dlatego każdego zachęcam do lektury tej książki ale również żeby poszli w moje ślady i przeczytali jego prace - żeby wiedzieć, co w istocie się krytykuje i "popiera". Nie jestem w stanie dać wyższej noty jedynie ze względu na to, że książka dla mnie była tak pochłaniająca, że nie zauważyłem, kiedy się skończyła - powinna być o wiele dłuższa.