Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Książka z gatunku tych, które czyta się jak historię opowiedzianą przy herbacie przez kogoś bliskiego. Anna Łajming (1904-2004) w prostych słowach kreśli obraz barwnego świata jej lat dziecinnych - terenu południowych Kaszub z początku wieku XX. Gawęda płynie niespiesznie, czytelnik poznaje rodzinę Żmuda-Trzebiatowskich (nazwisko panieńskie autorki),jej niemieckich sąsiadów, krewnych, przyjaciół. Dziecięce smutki i radości małej Ani przeplatają się ze sprawami dorosłych, rutynę codziennego trudu przerywają narodziny kolejnych braci i sióstr narratorki, czy obchodzone rodzinnie święta. Ciekawym wątkiem są bliskie relacje z niemieckimi sąsiadami Heringami. Obie rodziny dzieli narodowość i wyznanie, ale żyją we wzajemnym szacunku - luteranie respektują katolickie święta i na odwrót. Żmuda-Trzebiatowscy modlą się po polsku, Heringowie po niemiecku, razem zaś rozmawiają po kaszubsku. Wielka historia długo błąka się po opłotkach, z dala od pięknie opisywanych pomorskich krajobrazów. Przyniesiony przez niemieckiego urzędnika obraz Bismarcka tylko przez chwilę budzi grozę, za sprawą matki autorki portret Prusaka ląduje w piecu, a w pustą ramę oprawiony zostaje oleodruk z Męką Pańską. Symbolem deklaracji narodowej jest będący w stałym użyciu polski modlitewnik, który na co dzień spoczywa ukryty za piecem - sercem domu. Rytm codzienności zostaje nagle zakłócony, gdy w życie bohaterów wkracza "Wielka Wojna". W kolejnych latach śmierć zabiera coraz to nowych mężczyzn z sąsiedztwa - snów, ojców, braci, mężów, pozostawiając rozpacz i pustkę. Pojawiają się też problemy z zaopatrzeniem w żywność. Nareszcie wojna dobiega końca, a na Pomorze wraca wyśniona i oczekiwana Polska. Radość Kaszubów-Polaków, w tym również dorastającej Anny, zaburzają nieco nowopowstałe granice. Oto bowiem mała ojczyzna została przecięta kordonem - dom rodzinny autorki i najbliższa okolica zostają w Polsce, ale już pobliskie Sominy przypadają Niemcom. Dalszemu życiu w odrodzonej już Ojczyźnie, poszukiwaniu swego miejsca w świecie Anna Łajming poświęciła drugi tom swych wspomnień. Warto po "Dzieciństwo" sięgnąć, ponieważ to nieczęsty przykład wspomnień pisanych przez kobietę pochodzącą ze zwykłej wiejskiej rodziny (mimo szlacheckich korzeni ojciec autorki służył u lokalnej niemieckiej rodziny ziemiańskiej, a matka zajmowała się domem, jak to wówczas określano była "przy mężu"). Dzięki zmysłowi obserwacji, bogactwu języka (większość dialogów jest po kaszubsku) i dziecięcej wrażliwości Anna Łajming ukazuje losy regionu Polski widzianego nie z perspektywy dworku z kolumnadą, Dzikich Pól czy poleskich mokradeł, a z pozycji skromnej kaszubskiej checzy zagubionej pośród sosnowych borów Pomorza.