Margaret Alice Murray

Słynne dzieło M. A. Murray z roku 1921 nareszcie doczekało się polskiego przekładu. Autorka, legendarna egiptolożka i antropolożka, przedstawiła w nim swój pogląd na temat czarownic. Mianowicie, twierdziła, że należały do istniejącego w Europie przedchrześcijańskiego kultu płodności. Jak na ówczesne czasy (początek XX wieku) była to nowatorska hipoteza. Murray starała się przedstawić ceremonie, rytuały, strukturę i organizację czarownictwa, wiele uwagi poświęciła centralnej postaci jakoby kierującej całym kultem, którą chrześcijanie nazywali Diabłem - wszystko w oparciu o liczne fragmenty zeznań z średniowiecznych procesów czarownic, z których to w większości składa się ta książka. Są one przytaczane w oryginale (głównie w języku francuskim),natomiast w przypisach pod tekstem znajduje się ich polskie tłumaczenie. Niestety ewidentnie widać tendencyjny dobór źródeł, a tekst nie jest wolny od nadinterpretacji. Murray za wszelką cenę chciała udowodnić swoją rację, nieraz więc naciągała fakty by pasowały do jej założeń. W dodatkach zamieszczonych na końcu książki znajdziemy między innymi spis nazwisk czarownic w poszczególnych kowenach oraz tekst o Joannie d'Arc, katolickiej świętej kanonizowanej w 1920 roku (a więc rok przed ukazaniem się omawianej książki),która rzekomo miała należeć do kultu. Praca Margaret Murray jest kontrowersyjna i spotkała się z olbrzymią falą krytyki, niemniej neopoganie bardzo ją cenią, gdyż jako pierwsza przedstawiła czarownictwo w innym świetle i wpłynęła na takie osoby jak Gerald Gardner. W mojej opinii jest to pozycja ciekawa, ale momentami trochę męcząca, zawierająca teorie zarówno niedorzeczne, jak i skłaniające do refleksji. Poleciłbym ją raczej tylko osobom naprawdę zainteresowanym tematem. W trakcie lektury wymagana oczywiście duża doza sceptycyzmu.