Wiesław Myśliwski to dwukrotny laureat literackiej nagrody Nike, autor podejmujący głównie tematykę związaną z kulturą i tożsamością chłopską w dobie społecznych i cywilizacyjnych przemian, ale osadzający ją w kontekście uniwersalnych prawd o życiu i świecie. Studiował filologię polską na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach 1955–1976 pracował w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej w Warszawie. W latach 1975–1999 był redaktorem naczelnym kwartalnika „Regiony”, w latach 1993-1999 – także dwutygodnika kulturalnego „Sycyna”. W latach 1971–1983 należał do Związku Literatów Polskich. Mieszka w Warszawie. Jest autorem m.in. Nagiego sadu (1967), Kamienia na kamieniu (1984), Widnokręgu (1996), Traktatu o łuskaniu fasoli (2006) oraz Ostatniego rozdania (2013). Jego książki przetłumaczono na kilkanaście języków.

Dziś zachęcamy do obejrzenia spektaklu zrealizowanego przez Izabellę Cywińską na podstawie powieści Wiesława Myśliwskiego „Traktat o łuskaniu fasoli”.

W bliżej niezdefiniowanym miejscu i czasie słuchamy, początkowo oszczędnego, monologu Bohatera (Janusz Gajos) – mężczyzny łuskającego fasolę. Wydaje się, jakby kierował swoje słowa do konkretnej osoby. Z każdym kolejnym zdaniem jego tajemnicza, wyrwana z kontekstu narracja zaczyna coraz wyraźniej układać się we wstrząsającą historię życia, a zwłaszcza dzieciństwa, które przypadło na czas wojennej zawieruchy. Wyłania się z niej opowieść o relacjach międzyludzkich, sile pamięci, ludzkim losie, wolności i jej znaczeniu.

Dzięki znakomitemu montażowi Anny Wagner i zdjęciom Piotra Śliskowskiego, w narrację Bohatera niepostrzeżenie wkrada się nowa postać – Pan w Kapeluszu (Jerzy Radziwiłowicz). Kim jest tajemniczy człowiek? Czy to alter ego Bohatera? Spotkanie tych dwóch mężczyzn utkane jest z pytań i pełnej galanterii rezerwy, a po chwili obaj niejako zamieniają się rolami – pierwsze skrzypce zaczyna grać Pan w Kapeluszu. Snuje opowieść o swoim życiu i związkach z ludźmi, zwłaszcza z nieco toksyczną matką i z ojcem, który powrócił z wojny i nigdy już nie był taki jak dawniej. Powoli, wygrane w najwyższym skupieniu i pełne oszczędnej gry aktorskiej historie, zaczynają się zazębiać, dopełniać, nawiązując wielowarstwowy, polifoniczny dialog o sztafecie pokoleń, przenoszeniu traum, wzorów kulturowych, o nierozliczonych winach i wyrzutach sumienia, o piętnie wojny i wreszcie o innych ludziach i nas samych w innych. Historie zostały opowiedziane. Odczarowanie tego, co się stało, nigdy nie nastąpi, ale proces wybaczania i oswajania traumy został rozpoczęty.

Intensywny spektakl Izabelli Cywińskiej to poruszający duodram mistrzów polskiej sceny, w którym każdy detal ma znaczenie. Twórcom „Saksofonu”, mimo nieuniknionych skrótów i zmian dokonanych na potrzeby adaptacji scenicznej udało się zachować niezwykłe walory językowe powieści Myśliwskiego.

Obejrzyjcie fragment spektaklu:

Fragment spektaklu „Saksofon”.

Zobaczcie całe przedstawienie w serwisie Ninateka  – bardzo polecamy!

Za udostępnienie materiałów serdecznie dziękujemy serwisowi Ninateka.pl.