Uwaga, poniższa recenzja zawiera spojlery pierwszego tomu.

Od Dnia Przekroczenia, gdy ludzkość dowiedziała się, że obok nich istnieje potencjalnie nieskończoność alternatywnych Ziemi, dostępnych prawie dla każdego, minęło ćwierć wieku. Od pionierskiej wyprawy Joshuy Valiente i sztucznej inteligencji Lobsanga w głąb Długiej Ziemi upłynęło dziesięć lat. Po katastrofie rodzinnego Madison na Ziemi Podstawowej, Joshua zrywa kontakty z Lobsangiem i Korporacją Blacka. Osiada na jednej z dalekich, zachodnich Ziemi, żeni się z Helen, córką pionierów, doczekuje się syna i zostaje wybrany burmistrzem tej małej społeczności. Między ludzkimi koloniami na kolejnych Ziemiach kursują sterowce Korporacji Blacka, przenoszące ludzi i towar. Są dla Długiej Ziemi tym, czym dla Dzikiego Zachodu była kolej.

Jednak Długa Ziemia nie zapomniała o Joshule. W jego życiu ponownie pojawia się Sally Linsay, która wzywa go na pomoc. Trolle, rasa silnych, ale łagodnych stworzeń żyjących na Długiej Ziemi, zaczyna znikać. Sally i Joshua spróbują odkryć przyczynę. W USA do władzy dochodzi prezydent wybrany głosami tych, którzy są fizycznie niezdolni do przekraczania na kolejne ziemie i zamierza spacyfikować niesforne kolonie, wysyłając w podróż przez Długą Ziemię potężny sterowiec bojowy. Jednocześnie Chińczycy wysyłają ekspedycję naukową, której celem jest dotrzeć dalej niż ktokolwiek wcześniej.

„Długa wojna” ma wiele cech, które sprawiły, że „Długa Ziemia” jest tak ciekawą i oryginalną pozycją. Mamy okazję zobaczyć dalszą kolonizację kolejnych wcieleń Ziemi. Autorzy obficie czerpią z historii amerykańskiego Dzikiego Zachodu, czasem wręcz ocierając się o parodię, jednak nigdy nie przekraczają tej granicy. Mamy więc mentalność pionierów i USA stojące na pozycji niegdysiejszej Wielkiej Brytanii, która pragnie utrzymać władzę nad koloniami. W przeciwieństwie do wielu innych autorów, Pratchett i Baxter nie lekceważą roli ekonomii, wręcz przeciwnie, pokazują jak różnie rozwiązywane są kwestie zaopatrzenia i wymiany handlowej. Na tej podstawie tworzą oryginalne, ale bardzo prawdopodobne koncepcje nowych społeczeństw.

Kolonizacja Długiej Ziemi to coś pomiędzy Dzikim Zachodem i kolonizacją kosmosu. Pionierzy mieszkają na nowych światach, ale wszystkie są dość podobne do naszego, a dostać się można na nie minimalnym kosztem. Zresztą ludzkość nie porzuca marzeń o kosmosie. Dawne NASA tworzy swój ośrodek badawczy w sąsiedztwie świata, w którym Ziemia została zniszczona, co umożliwia wejście w przestrzeń kosmiczną bez kosztownego pokonywania ziemskiej grawitacji.

„Długa Ziemia” była pojedynczym projektem. Autorzy chyba nie do końca wiedzieli, czy seria się przyjmie, więc stworzyli zamknięty produkt, który jednak można było rozwinąć. Przy lekturze „Długiej wojny” nietrudno dostrzec, że pisarze od początku mieli w zamyśle cały cykl. W drugim tomie część epizodycznych postaci z pierwszej części dostaje własne wątki. O ile pierwsza część skupiała się na dwóch-trzech głównych wątkach, to w drugiej mamy do czynienia z cała masą wątków pobocznych, które póki co mogą wprowadzać pewne zamieszanie, ale bez wątpienia posłużą do czegoś w kolejnych częściach.

Pratchett i Baxter stworzyli jedną z oryginalniejszych wizji sf ostatnich lat. A w przeciwieństwie do wielu hermetycznych powieści "hard sf" ich działo czyta się łatwo i przyjemnie. Jego lekkość jest jednak zwodnicza, bo ta historia kryje w sobie więcej niż widać na pierwszy rzut oka.

Krzysztof Krzemień