Układ niniejszego tomu, który obejmuje okres historii Polski od końca osiemnastego wieku po dzień dzisiejszy, jest taki sam, jak układ przyjęty w tomie pierwszym.(...) Ogólny ton obu tomów jest jednak całkowicie odmienny. Historia Polski okresu wcześniejszego jest świadectwem stopniowego wzrostu i nagłego upadku jedynej w swoim rodzaju cywilizacji, której kultura i struktura instytucjonalna stanowiły odbicie ekscentrycznego pomieszania wartości Zachodu przeszczepionych na grunt słowiańskiego Wschodu. Natomiast historia Polski okresu następnego to dzieje długotrwałej walki narodów usuniętej z map Rzeczypospolitej o to, aby nie dać się unicestwić parweniuszowskim imperiom Wschodniej Europy i znaleźć sobie - przez zdobycie nowych tożsamości - nowe miejsce w świecie.(...)