Zanim jednak Szwecja padła do jej stóp, Selma była niepozorną, utykającą dziewczynką (od małego miała problem z biodrem). Jako siedmiolatka czytała już powieści, a gdy podrosła postanowiła się kształcić. Działo się to w czasach, w których nie było to oczywiste: w Szwecji dopiero od 1870 roku dziewczęta miały prawo przystąpienia do egzaminu dojrzałości. Nie mogły też chodzić do państwowych liceów, bo te były zamknięte dla nich jeszcze przez ponad 50 lat – pozostawała więc edukacja domowa. Uniwersytety były dla kobiet otwarte, ale do 1885 roku tylko pięć kobiet otrzymało dyplom.

Selma żeby się kształcić musiała przeciwstawić się woli ojca, pod którego kuratelą była do 25 roku życia. Udało się jej, ale jako wykształcona nauczycielka zarabiała mniej niż szewc czy kowal. Honoraria pisarskie też początkowo ledwo starczały jej na życie, zwłaszcza, że w spadku po ojcu odziedziczyła tylko długi. Gdy jako jedna z pierwszych kobiet w kraju dostała stypendium Akademii Szwedzkiej, większość środków przekazała bratu, na pomoc którego mogła liczyć na początku swojej pisarskiej drogi.

Szwedka twierdziła, że w pisaniu jest coś magicznie fascynującego. Pisanie było najważniejszą rzeczą w jej życiu. Przepowiednia z narodzin opisana przez samą Selmę mówiła, że dziewczynka będzie w przyszłości pracować z książkami i papierem. Gdy była nauczycielką, w zeszycie złotych myśli jednej z uczennic na pytanie, czy ma pani jakieś pragnienie, odpowiedziała: zostać największą pisarką Szwecji. Spełniła to marzenie.

Selma od najmłodszych lat szukała swojej literackiej drogi. Zaczynała od pisania poezji, ale próbowała różnych gatunków i metod literackich. Jej siła twórcza w pełni uwolniła się dopiero 1889 roku, a symbolem tego przełomu było ścięcie długiego, grubego warkocza i króciutka wyzwalająca fryzura. Pisarka zdawała sobie sprawę z reguł gry miedzy płciami, w której kobiety powinny podziwiać mężczyzn i ustawiać się w słabszej pozycji, ale jej życie i wybory były dowodem walki z tą ograniczającą percepcją.

W swojej twórczości wykorzystywała epopeję i baśń, umiejętnie łączyła je z legendami i opowieściami ze skandynawskiej tradycji. Jej książki porównuje się do wielkich eposów ludowych, do dzieł Homera i islandzkich baśni. Najsłynniejsza „Cudowna podroż” została przetłumaczona na 50 języków.

Autorka angażowała się w sprawy edukacji. W jej czasach szkołę powszechną postrzegano jako przytułek dla biedoty. Zmieniło się to po napisaniu przez Lagerlöf podręcznika, który został pokochany przez dzieci i doceniony przez nauczycieli. Gazety przez długi czas wypełnione były laurkami dla pisarki nadsyłanymi przez pracowników szkół z całego kraju.

Selma była jedna z najważniejszych kobiet, które miały wkład w budowanie pionierskiego państwa, jakim po wojnie stała się Szwecja. Była ceniona w kraju i za granicą. Nagrodę Nobla przyznano jej „w hołdzie wielkiemu idealizmowi, błyskotliwej wyobraźni i duchowej przenikliwości, które wyróżniają jej utwory”.

Biografia pisarki autorstwa Anny Nordlund i Bengta Wanseliusa opisuje również osobistą sferę życia noblistki, pełną namiętności. Selma pozostawała w kilku romantycznych związkach z kobietami, a swoje głośne dzieło „Jerozolima” zadedykowała Sophie Elkan, swojej towarzyszce życia. Sophie żądała, by listy, które pisała do Selmy przez lata ich znajomości, zostały spalone, Selma jednak zadbała o to, by jej korespondencja miłosna zachowała się. Co prawda listy ujrzały światło dzienne dopiero 50 lat po śmierci noblistki, ale i tak wywołały skandal.

Selma jeszcze w młodości stwierdziła, że wybiera bycie pisarką, a nie żoną, bo cielesność i seksualność zdominowana płcią jest ograniczająca. Życie i emocje (również te miłosne) odbiły się na jej twórczości, co zostało bardzo dobrze udokumentowane w biografii.

Poznamy w niej najważniejsze kobiety Selmy Lagerlöf, czyli Sophie Elkan i Valborg Olander. Biografka przywołuje też fakt, że słowo „lesbijka” zostało po raz pierwszy opisane w szwedzkim słowniku w 1904 roku jako nienaturalny nierząd między kobietami. Selma broniła się przed definiowaniem orientacji seksualnej i łączeniem seksualności z reprodukcją. Mówiła za to, że każdy potrzebuje być dostrzeganym w miłości, by w ogóle móc żyć. Była pionierką w myśleniu, w życiu i pisaniu.

Książka „Selma Lagerlöf. Nowoczesna Szwedka” jest bardzo szczegółową i przenikliwą biografią życia i twórczości noblistki. Zawiera prawie 200 zdjęć. Opowieść o tej niezwykłej kobiecie będzie dobrym przyczynkiem do poznania jej książek, dla tych, którzy jeszcze ich nie znają, a dla miłośników – smakowitym kąskiem biograficznym w najlepszym wydaniu. Książki noblistki do dziś się nie zestarzały i to właśnie ta uniwersalność stanowi o ich wartości.

Przeczytaj fragment książki:

Selma Lagerlöf. Nowoczesna Szwedka

Issuu is a digital publishing platform that makes it simple to publish magazines, catalogs, newspapers, books, and more online. Easily share your publications and get them in front of Issuu's millions of monthly readers.

Książka „Selma Lagerlöf. Nowoczesna Szwedka” jest już dostępna w sprzedaży.

Zapraszamy na spotkanie online 28 marca o godz. 19.00.

Artykuł sponsorowany.