Mata Hari, bo to o niej mowa, tak naprawdę nazywała się Margaretha Zelle i urodziła się w Holandii. Była sławna i pożądana przez wielu wpływowych mężczyzn. Kochanków zmieniała jak rękawiczki, a jednak nie zaznała prawdziwego uczucia. Miłości nie znalazła ani jako nastolatka, ani jako mężatka. Zgwałcona jako młoda dziewczyna, nieszczęśliwa jako żona radość znalazła w egzotycznym tańcu, jaki poznała mieszkając na Jawie. Z Azji powróciła do Europy silniejsza i zdeterminowana, by spełnić swoje marzenia. By być samodzielną i niezależną kobietą, by łamać konwenanse, by gorszyć, by budzić zachwyt i zazdrość. W jej ramiona trafiali mężczyźni bogaci i wpływowi, a ona wykorzystywała ich bez zmrużenia oka. Za nic miała normy moralne. Była kobietą, która chciała żyć po swojemu. Łamała męskie serca, zachwycała na scenie i w łóżku.

Ze względu na jej pozycję i towarzystwo w jakim się obracała otrzymała możliwość szpiegowania na rzecz Niemców i Francji. Okrzyknięto ją podwójnym szpiegiem i aresztowano. Trafiła do więziennej celi, ale nie wierzyła, że cokolwiek złego jej się stanie. Miała nadzieję na pomoc ze strony choć jednego z bogatych i wysoko postawionych kochanków. Liczyła ze z więziennego lochu wyjdzie bez szwanku i powróci do dawnego życia. Los jednak napisał zgoła inny scenariusz i Mata Hari została stracona.

Coelho o sławnej tancerce opowiada w niezwykły sposób. Czyni to za pomocą fikcyjnej korespondencji jaką miałaby prowadzić ze swoim adwokatem. Postać tajemniczej i wyjątkowej kobiety wyłaniająca się z tej spowiedzi jest niezwykle intrygująca i szczera. Mata bez cienia woalu ukazuje swoje prawdziwe ja, nie ukrywa skandali ze swoim udziałem. Opisuje piekło jakie przeszła w młodości. Nie ukrywa swoich uczuć wobec męża i dzieci, z których jedno utraciła. Ukazuje swoje wnętrze, portretuje swoją nietuzinkową osobowość. Opowiada o swoich marzeniach. Nie ukrywa i nie upiększa, nie koloryzuje i nie wybiela. Przekonuje, że przerosła swoją epokę, że wyprzedziła czasy, w jakich dane jej było żyć. Mata za swoją odwagę zapłaciła najwyższą cenę. Przegrała, ale przeszła do historii. Świat o niej nie zapomniał. Pozostała legendą i symbolem walki o własną niezależność.

Coelho opowiada tę niezwykła historię z elegancją i pietyzmem, by jak najdokładniej odmalować portret najsławniejszego szpiega wśród kobiet. Ta historia mocno chwyta za serce i wzrusza. Głęboko dotyka, by uczulić na los kobiet, które poniosły porażkę w zdominowanym przez mężczyzn świecie.

To była bardzo wciągająca lektura, która jednak nastroiła mnie melancholijnie i zasmuciła. Postać Maty Hari można oceniać z wielu stron, można określać ją i mianem ofiary, i mianem wyrachowanej prostytutki. W trakcie czytania wielokrotnie nasuwało mi się pytanie czy główna bohaterka umiała kochać. Coelho jej nie ocenił, nie wydał swojej opinii pozostawiając to zadanie czytelnikowi. Napisał za to z maestrią, z wyczuciem smaku, z zachowaniem estetyki i galanterią. Zachwyca styl, zachwyca wyjątkowa finezja operowania słowem.

Lektura robi na czytelniku niezwykle pozytywne wrażenie, pokazuje mistrzostwo warsztatu autora i jego niezwykły na miarę światową talent. Miłośnikom prozy brazylijskiego twórcy z pewnością przypadnie do gustu. Jestem pewna, że przyczyni się też do powiększenia grona jego fanów.

Bernardeta Łagodzic-Mielnik