Jeśli oceniać wartość merytoryczną książki, czy też spojrzeć na nią okiem krytycznoliterackim, to można porównać ją do worka rzeczy używanych przekazywanego na cele dobroczynne. Raz wrzucona zostaje stara, lecz dobra rzecz, innym razem stara i zniszczona. Następnie nowa, lecz mało potrzebna i niepraktyczna etc. Jednym słowem w publikacji znalazły się bardzo dobre i bardzo słabe opowiadania. Lecz skupmy się na tych pierwszych, bo nie w tym rzecz, żeby darczyńcom wytykać błędy i ich piętnować. Na uwagę zasługuje na pewno wprowadzający tekst Olgi Tokarczuk „Rubieże”, świetne opowiadanie Małgorzaty Rejmer „Każdy ma w brzuchu niebo, przez które przelatuje jaskółka”, w którym pada genialne, ostatnie zdanie będące doskonałą puentą wydawnictwa: My, z wyspy Europa, otoczonej wodą, po której dryfują łódki pełne strachu. Bez wątpienia na uwagę zasługują też teksty: Małgorzaty Szejnert, Pawła Smoleńskiego, Ziemowita Szczerka, Łukasza Orbitowskiego (o karlej odrębności), Ignacego Karpowicza czy Hanny Krall. Jednak to, co łączy te jakże odrębne pióra, to nie tylko temat szeroko pojętej odrębności, ale również fakt, że obcym może stać się każdy i że wiele narodów i nacji ma takie doświadczenie historyczne. Czy mówimy o Grekach, Somalijczykach, Syryjczykach czy Polakach. Niedostrzeganie tego zjawiska przez obywateli naszego kraju, świadczy więc o dużej ignorancji, problemie z pamięcią i z własną tożsamością.

Dobrze, że ta książka powstała. Dobrze, że są ludzie, którzy oferują się nieść pomoc wbrew niepokojącym, nacjonalistycznym tendencjom. Żyjemy w czasie trudnym i niespokojnym. Oby ta książka stała się jednym ze stałych punktów odniesienia w kontekście rozmów o obcości i niesieniu pomocy każdemu, kto jej potrzebuje. Bo jak pisał, wspomniany na początku autor „Podróży z Herodotem”: Będziemy ciągle spotykać nowego Innego (…), winniśmy szukać z nim dialogu i porozumienia. Doświadczenie przebywania latami wśród dalekich Innych uczy mnie, że życzliwość do drugiej istoty jest postawą.

Monika Długa