Ludzie zawsze chcą być szczęśliwi. Marzą o tym, aby kochać, aby być kochanym. Chcą się śmiać, beztrosko korzystać z uroków młodości. Pragną założyć rodzinę i normalnie żyć. Zdawałoby się, że to niewiele. Dla nas, żyjących w czasach pokoju, wszystko to jest na wyciągnięcie ręki. W dużej mierze sami kształtujemy swoje życie, sami wybieramy i ponosimy konsekwencje tych wyborów.
Jednak nie zawsze tak było. Często historia bezpardonowo wkraczała w życie zwykłych ludzi, nieodwracalnie burząc ich plany na przyszłość, niwelując marzenia i stawiając w zupełnie nowej rzeczywistości. Rzeczywistości, która jeszcze nie tak dawno wydawała się zupełnie nierealna.

Przekonujemy się o tym, sięgając po książkę Magdaleny Kawki pod tytułem „Pora westchnień, pora burz”. Jest to początek cyklu „Lwowskiej odysei”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka. Autorka jest socjologiem, czytelnikom dała się już jednak poznać z kilku powieści. Jak sama przyznaje, we Lwowie mieszkali jej dziadkowie, którzy na zawsze zachowali sentyment do tego miasta.

W istocie bowiem Lwów jest ważnym bohaterem powieści. W 1938 roku miasto jawi się jako prawdziwy raj na ziemi. Pełne jest codziennego gwaru i miejskiej krzątaniny. Obok siebie mieszkają Polacy, Żydzi i Ukraińcy. Lwowianie dumni są ze swego miasta. Szczególne miejsce w ich pamięci zajmuje Cmentarz Orląt Lwowskich, bohatersko walczących o polskość Lwowa.
Główną bohaterką powieści jest Lilka. Wraz z koleżankami przygotowuje się do matury, która spędza dziewczynom sen z powiek. Lilka ma dość bogatych rodziców, toteż niczego jej nie brakuje. Młoda dziewczyna korzysta z uroków życia. Odwiedza lwowskie kawiarnie, spaceruje po parkach. Żyje i jest szczęśliwa. Szczęśliwy jest także sam Lwów.

Taka właśnie jest pierwsza część powieści „Pora westchnień”. Bohaterowie książki snują plany na przyszłość, robią interesy, pomnażają majątki. Młodzież zastanawia się, co będzie robić po maturze. Pojawiają się pierwsze miłości i pierwsze rozczarowania. Jednak zbliża się kres idylli. Początkowo nieśmiało, a wreszcie coraz poważniej lwowianie przebąkują o możliwej wojnie. Mimo wszystko są jednak optymistami.

Szybko okazuje się, że był to optymizm zdecydowanie na wyrost. „Nadchodzi »pora burz«. W pierwszych dniach września II wojna światowa staje się także udziałem mieszkańców pięknego Lwowa. Ostatecznie miasto opanowują Sowieci. Szybko zaprowadzają swoje porządki. Zaczyna się okupacyjny terror. Wywłaszczenia, łapanki, wywózki na Sybir. Solą w oku nowej władzy są bogatsi mieszkańcy, właściciele fabryk, kamienic, majątków ziemskich. Życie Lilki zmienia się o sto osiemdziesiąt stopni. Jej rodzina popada w nędzę. Wkrótce jej ojciec zostaje wywieziony na Sybir.

Jednak to nie jedyne problemy, z jakimi musi się zmierzyć dziewczyna. Wojna przyspiesza wkroczenie w dorosłość. Jakże inna to dorosłość od tej wymarzonej. Na każdym kroku czyha niebezpieczeństwo i śmierć. Nie wiadomo, komu można zaufać. Dawni przyjaciele zamieniają się w przeciwników. Niektórzy podejmują współpracę z sowieckim okupantem. Inni angażują się w sprawę ukraińską. Jest to ważny wątek w powieści, umiejętnie prowadzony przez autorkę. Magdalena Kawka nie podaje prostych odpowiedzi, raczej stawia problem i pobudza czytelnika do myślenia, podając różne argumenty.

„Pora westchnień, pora burz” to bez wątpienia udany początek „Lwowskiej odysei”. Czytelnik ma możliwość poznać rzeczywistość przedwojennego Lwowa oraz to, w jaki sposób zmienił ją wybuch II wojny światowej. My dziś wiemy to, czego nie wiedzieli bohaterowie książki: Lwów już nigdy nie miał być polski. Dzięki tej niewiedzy mogli jeszcze żyć nadzieją na lepszą przyszłość. Na razie jednak pierwszy tom kończy się w roku 1940, roku błyskotliwych zwycięstw Niemiec na froncie zachodnim. Rozwiewa się marzenie o szybkim zakończeniu wojny.

Jak potoczą się dalsze losy bohaterów powieści? Czy wojenna zawierucha będzie dla nich łaskawa? Odpowiedź na to pytanie poznamy z pewnością w kolejnych częściach cyklu. Tymczasem zachęcam do lektury powieści „Pora westchnień, pora burz”. To bardzo dobra książka obyczajowa, z wielką historią w tle.

Wojciech Sobański