Pewnego dnia dziewczynka gdzieś w Argentynie zjada ziemię z grobu swojej matki i doznaje wizji, z której wynika, że to ojciec ją zabił. Od tej pory potrafi zobaczyć, co się dzieje z ofiarami morderstw, porwań czy zaginięć. Żyje z bratem w nędzy, zbierając butelki z ziemią przynoszoną przez krewnych ofiar pragnących dowiedzieć się czegoś o swoich najbliższych.

Powieść wręcz poraża beznadzieją i marazmem. Główna, bezimienna bohaterka zanurza się coraz głębiej w okrutnych wizjach dręczonych ofiar i pijaństwie, spędzając dnie na snuciu się po domu. Tu wszystko jest brudne i nijakie, wszystko zbywa się wzruszeniem ramion. Nie ma jakiegoś wątku przewodniego – najpierw skaczemy po przypadkach zaginięć – a to nauczycielki, a to dziecka, a to wreszcie dawnej koleżanki; później pojawia się słabsza nić przewodnia z postacią młodego policjanta, aż wpadamy w spiralę bezwzględnego losu i wszystko kończy się bijatyką i ucieczką z miasteczka.

Pod tym względem powieść idealnie oddaje chyba stosunek społeczeństwa do okrucieństw, o jakich ziemia opowiada Ziemiożerczyni: obojętność. Książka jest tutaj bezwzględna: nie dowiemy się nic albo zgoła niewiele o danej ofierze, nawet nie będzie nam dane zobaczyć końca danej sprawy. Czy to, że bohaterka odkryła prawdę, coś zmieniło? Winni zostali złapani, sprawiedliwości stało się zadość...? Tego nie wiemy. Ziemiożerczyni też zdaje się nie być tym zainteresowana, ale trudno się jej dziwić – oglądanie okropnych wizji nikogo nie podnosi na duchu. Ten ogólny charakter książki stanowi znakomite podsumowanie całego zagadnienia: najokrutniejsza prawda jest taka, że nikogo to nie obchodzi. Nic to nie zmienia. I koło losu kręci się dalej.

Niestety, chociaż autorka niewątpliwie przemyślała powieść i specjalnie nadała jej taki, a nie inny wydźwięk, nie udało się przez to uniknąć innego niebezpieczeństwa: czytelnik nie jest zainteresowany ostatecznię tą historią. Tu nie ma porządnego początku, nie ma końca – ta opowieść jest zawieszona w bylejakości i ignorancji. Tym sposobem kończymy lekturę z niemiłą konstatacją: takie jest życie i co poradzisz? No nic... Zupełnie jakby autorka wyszła z założenia, że skoro traktuje o zmarnowanych życiach, życiach przegranych i obojętnych, to musi napisać taką samą, zmarnowaną książkę, która niewiele wnosi, a tylko dobija.

Chciałam także poruszyć sprawę owej dedykacji. Podpowiada ona, jak i ogólne oceny czy opisy książki, jakoby „Ziemiożerczyni” traktowała o zbrodniach na kobietach, a tak nie jest. Bo spektrum przemocy jest tutaj o wiele szersze – mamy i zabitego chłopca, i nieszczęśliwy wypadek innego; nawet nie wszystkie ofiary są martwe. Wydaje mi się więc, że promowanie książki jako traktującej właśnie o kobietach jest mylące – i koniec końców spłyca jakoś tę powieść.

„Ziemiożerczyni”, choć porusza trudne tematy, to paradoksalnie jest bardzo łatwa w lekturze. Krótka, nieskomplikowana fabuła, proste postaci. Dosadna, ale nie przesadzona. Realistyczna, a nie zbrutalizowana na siłę dla zrobienia wrażenia. Nie dosłowna, a zmuszająca czytelnika do tego by pewnych rzecz się domyślił. Słowem napisana jak na literaturę piękną przystało, ale za krótka, za płytka, za nijaka. Nie przyciąga, nie zostaje w pamięci. Jest udanym dziełem, bo naprawdę ogólna beznadzieja z niego wyzierająca dodaje znaczenia tematom, jakie porusza, ale nie budzi wiele emocji w samym czytelniku. A to znaczy, że niestety pozostaje tylko książką do przeczytania, a nie do przeżycia. I to, oczywiście, da się przeżyć, choć chciałoby się jednak czegoś więcej. Dostaliśmy koszmar wypruty z emocji, ale to nie jest zarzut – bo taka właśnie jest rzeczywistość: beznadziejna.

Agata Majchrowicz