Oświęcim. Słowo to nie jest chyba obojętne dla każdego Polaka. Mimowolnie kojarzy się od razu z II wojną światową, z niemieckim obozem zagłady. Jest synonimem bezmiaru zła i cierpienia.
Ale przecież Oświęcim to również normalne miasto. Miasto, w którym żyją zwykli ludzie. Chodzą
do szkoły, pracy, przeżywają tu swoje radości i smutki.

Czy jednak jest Oświęcim naprawdę „normalnym” miastem? Czy można w nim mieszkać, nie myśląc ciągle o dramatycznej karcie II wojny światowej? Jak się żyje w takim mieście? Odpowiedź na te i inne pytania przynosi nam świetny reportaż Marcina Kąckiego pod tytułem „Oświęcim. Czarna zima”. Ukazał się on nakładem wydawnictwa Znak. Autor jest znanym reporterem, napisał słynny już „Białystok. Biała siła, czarna pamięć”.

W swojej nowej książce po raz kolejny pokazuje naprawdę dobry pisarski warsztat i wyczucie tematu. Nie jest bowiem łatwo napisać dobry reportaż o Oświęcimiu. Cokolwiek by nie mówili bowiem mieszkańcy, czy sam autor, nie jest to do końca „zwykłe” miasto. Paradoksalnie udowadnia to sam reportaż, który ma fragmenty bardzo dobre, ale też wyraźnie słabsze. Marcin Kącki stara się pokazać Oświęcim niemal ze wszystkich stron. Pisze o jego kilkusetletniej historii. Przypomina, że przed wojną było to miasto w połowie zamieszkane przez Żydów.

Przypomina mniej znane z kart historii fakty i wydarzenia, jak chociażby pogrom Romów z 1981 roku. Jednak, co zrozumiałe, najwięcej pisze o obozie zagłady. Niemcy chcieli, aby Oświęcim był kiedyś wzorcowym miastem niemieckim. Istniały gotowe, dokładne plany i projekty architektoniczne miasta. Nie doczekały się one jednak realizacji. Wybudowano natomiast obóz zagłady. O jego lokalizacji zdecydowały przede wszystkim przecinające się w Oświęcimiu szlaki komunikacyjne. Dlatego też właśnie w tym miejscu postało to piekło na ziemi.

Jak żyć w cieniu obozu? Czy można pić kawę na tarasie z widokiem na kominy krematoriów? Czy można codziennie patrzeć z sypialni na druty kolczaste i baraki?

„Oświęcim” to także reportaż o ludziach. Ludziach, dla których miasto jest domem. Ludziach
o różnych poglądach i różnej wrażliwości. Z pewnością nie było rzeczą łatwą napisanie tej książki. Jej lektura również czasami bywa przytłaczająca i trudna. Taki właśnie jest Oświęcim, gdybyśmy mieli go określić jednym słowem: przytłaczający swoją przeszłością. Marcin Kącki napisał kolejny znakomity reportaż o mieście-symbolu. Zachęcam do lektury.

Wojciech Sobański