Znalezienie autorytetu, który coś znaczy, wydaje się niemożliwe. Zawsze dostrzeżemy okazję, aby wywlec brudy i spróbować oczernić drugiego człowieka. Kruszenie monumentów to nasz sport narodowy – ten współpracował z SB, tamten stał tam, gdzie stało ZOMO, a jeszcze inny przechodzi na czerwonym i nawet „dzień dobry” nie powie. Cham, gbur i prostak. Dlatego z takim rozrzewnieniem wspominamy Jana Pawła II, dlatego cała Ameryka pokochała Neila Armstronga.

Książka Jamesa Hansena to laurka wystawiona pierwszemu człowiekowi na księżycu (nie, nie Twardowskiemu). Autor oczywiście pisze, że kierował się wyłącznie obiektywizmem, jednak po lekturze trudno mi w to uwierzyć. Widać, że blask bijący od Armstronga bywał niekiedy wręcz oślepiający. Zwróćcie również uwagę na konstrukcję powieści: trochę o dzieciństwie i dojrzewaniu, niewiele o relacjach z żoną i innymi bliskimi, bardzo dużo o programach Gemini oraz Apollo, o samym lądowaniu na księżycu, a także zwięźle o wszystkim, co działo się potem. Autor co prawda dużo pisze o Armstrongu jako człowieku, jednak ani przez moment nie umyka to, co najważniejsze – opis działań podjętych przez NASA, aby misja Apollo 11 (czyli ww. lądowanie) zakończyła się pełnym sukcesem.

Hansen stara się rozebrać Armstronga na czynniki pierwsze. Momentami wręcz drobiazgowo wchodzi w szczegóły, które nie są zbyt istotne, aby za chwilę znowu nas czymś zaskoczyć i kompletnie odpuścić temat. Każdy, kto przeczytał biografię Steve’a Jobsa napisaną przez Waltera Isaacsona, szybko zobaczy różnicę w podejściu do tematu. W „Pierwszym człowieku” chwilami najważniejsze jest lądowanie, a nie sam Armstrong. Rozumiem takie podejście, chociaż się z nim nie zgadzam. Z punktem kulminacyjnym misji Apollo 11 jest trochę jak z zabójstwem Kennedy’ego – każdy wie, gdzie wtedy był i co robił. Jednak szkoda, że wszystko, co zrobił Armstrong, przesłoniło to, jakim był człowiekiem. Zwłaszcza ubolewam, że autor naprawdę po macoszemu potraktował jego relacje z pierwszą żoną.

Jaki był Armstrong? Dokładnie taki, jaki być nie powinien. Cichy, spokojny, opanowany, zdeterminowany, skromny. Zarówno przed lądowaniem, jak i po. Bardzo to się kłóci z tym, jak dzisiaj zachowują się celebryci (zwłaszcza ci, którzy są znani z tego, że są znani). Neil na pewno znalazł się we właściwym miejscu i we właściwym czasie. Ale tylko swojej mrówczej pracy może zawdzięczać to, co wydarzyło się 20 lipca 1969 roku (w tym roku mamy pięćdziesięciolecie), czyli postawienie pierwszego kroku w nieznane. Nie wiem jak wy, ale ja mu trochę zazdroszczę.

Biografia Armstronga to kawał interesującej literatury. Niech was nie zrazi techniczny żargon czy generalizowanie. Fragmenty, w których Hansen opisuje lądowanie, są bardzo emocjonujące, pozwalają wręcz poczuć się uczestnikiem wyprawy (świetnym uzupełnieniem dla książki jest film „Pierwszy człowiek” z zeszłego roku). Zdecydowanie nie żałuję czasu spędzonego na lekturze i jestem zadowolony, że mogłem dowiedzieć się czegoś więcej o tym tak doniosłym wydarzeniu (zwłaszcza że do tej pory pod kątem medialności jednak faworyzowano misję Apollo 13).

Michał Wnuk