Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Był bardzo zdeterminowany, by osiągnąć swój cel. Ścisnął mocniej rączkę skórzanej teczki zawierającej ściśle tajne dokumenty. Chociaż podlegał bezpośredni prezydentowi, który darzył go zaufaniem i przyjaźnią, nie zaliczał się do grona jego najbliższych współpracowników. Mimo to miał zamiar uzyskać wpływ na strategię wojenną Stanów Zjednoczonych oraz wsparcie dla planowanych tajnych operacji.

Donovan podziwiał prezydenta za to, że w najtrudniejszej sytuacji potrafił wykazać się poczuciem humoru, cenił także jego gotowość do współpracy z ludźmi o odmiennych poglądach. Pułkownik i Roosevelt mieli podobne charaktery, jednak reprezentowali przeciwstawne obozy polityczne.

Z powodu kiepskiej wentylacji powietrze było tu zastałe, a do tego unosiła się w nim delikatna, orzechowa woń tytoniu fajkowego, chociaż Roy nigdy nie palił we wnętrzu biblioteki. Mimo braku przepływu powietrza dzięki odpowiednio niskiej temperaturze i wilgotności dało się tu przechowywać materiały filmowe.

Maria, dwudziestosiedmioletnia dziewczyna o falujących, złocistobrązowych włosach i orzechowych oczach, rozpoczęła pracę w bibliotece trzy lata temu na stanowisku archiwistki.

Oboje zarabiali na życie jako fotoreporterzy i zapewnili córce życie wypełnione podróżami i bogate w przygody. Maria, ich jedyne dziecko, przed ukończeniem szóstego roku życia niemal przez cały czas przenosiła się z miejsca na miejsce, towarzysząc matce i ojcu, którzy dostawali zlecenie pracy w jednym z europejskich miast. Londyn, Lizbona, Berlin, Madryt, Paryż, Rzym...

Po wybuchu wojny Żydzi zaczęli opuszczać okupowane przez Niemców kraje i przybywać do neutralnej Portugalii.

Bogaci Żydzi, często pochodzący z Paryża lub okolic, mieli wystarczająco dużo pieniędzy, by zdobyć odpowiednie dokumenty i uzyskać prawo wyjazdu do Ameryki, jednak większość uciekinierów wydawała oszczędności życia na dotarcie do Lizbony i musiała liczyć na pomoc instytucji dobroczynnych albo władz portugalskich.

Przekonał się, że jest zdecydowanie kimś więcej niż sekretarką, która nauczyła się paru fałszerskich sztuczek. Okazało się, że stała się prawdziwą mistrzynią podróbek - potrafiła wywabiać tusz, dobierać właściwy kolor pieczęci, modyfikować papier i za pomocą narzędzi dentystycznych wyrzeźbić w wosku stempel.

Powróciło wspomnienie z dzieciństwa. Głęboko pod ziemią znajdowały się piwnice, w których przechowywano wino, prawdziwy labirynt tuneli i komór wydrążonych w wapiennych skałach.

Zgniótł kartkę, podpalił ją świecą i wrzucił do popielniczki. Przez chwilę obserwował, jak list płonie, po czym schował twarz w dłoniach.

Nie dało się wywietrzyć pomieszczenia i usunąć zapachu spalonego papieru, więc wyjął cygaro z drewnianej szkatułki i zapalił je. Zdmuchnąwszy świecę, wyszedł z biura. Zobaczył stojącego tyłem mężczyznę w czarnym garniturze, przeglądającego zawartość regału z książkami.

Postanowił, że nadal będzie utrzymywać kanał przerzutowy zorganizowany przez jego rodzinę, jednak spróbuje jakoś przekonać dziadków, żeby uciekli z Francji, zanim zamkną się ostatnie drzwi do wolnego świata.

Amerykanie muszą być gotowi do poświęceń, zresztą już zaczęliśmy przekazywać cukier, masło, mleko w puszkach i benzynę na potrzeby wojska. Jednak moim zdaniem nasz kraj ma wystarczająco dużo zasobów rolnych, żebyśmy mogli przetrwać wojnę.

Maria pragnęła jak najszybciej opowiedzieć ojcu o spotkaniu, więc opuściła rezydencję Astorów i szybkim krokiem pomaszerowała na dworzec. Czuła niepokój, a jednocześnie była zdeterminowana.

Bardzo chciała wykazać się zdolnościami pozwalającymi służyć ojczyźnie za granicą, żeby nie zawieść pułkownika, który podjął ryzyko i obdarzył ją zaufaniem.

- Dlaczego chciałaś wstąpić do IDC? - zapytała Pilar.
- Żeby przyczynić się do zwycięstwa w wojnie. Nie mogę stać z boku, kiedy faszystowski dyktator próbuje podbić całą Europę.

Maria przypomniała sobie zdjęcia stosów płonących tomów i stojących obok ludzi z rękami uniesionymi w geście Sieg Heil. Poczuła na ramionach gęsią skórkę.

- Może wybierzecie się ze mną do stołówki na kawę? Ja stawiam.
Roy zmarszczył czoło.
- Ale przecież kawa jest za darmo...
- Wiem. Dlatego właśnie was zapraszam.
Pilar zachichotała.

Po ukończeniu szkolenia przydzielono im stanowiska w dziale mikrofilmów. Maria niezachwiana w swoim postanowieniu służenia ojczyźnie poza jej terytorium, złożyła wiele niezapowiedzianych wizyt w gabinecie szefa, wypytując go o termin wyjazdu jej i Pilar.

Mijały kolejne tygodnie i Maria zaczęła już myśleć, że do końca wojny utknie w Bibliotece Kongresu.

Po chwili jej myśli powędrowały ku milionom żołnierzy wysłanych na front, ku niezliczonym ludziom, którzy nieuchronnie zginą w walce o wolność, ku rodzinom dotkniętym wojennym spustoszeniem. Ból ścisnął jej serce.

Gdy hydroplan wpłynął do portu, Maria wyjrzała przez okno. Puste łodzie rybackie, wyposażone w wiosła, spoczywały na brzegu, powyżej linii przypływu.

Maria przetarła oczy i spojrzała na sąsiada, który wskazywał palcem okno. Słońce już zaszło, malując niebo nad horyzontem ciepłymi odcieniami pomarańczowego, czerwonego i złotego światła. W oddali fale ciemnoniebieskiego morza rozbijały się o poszarpaną linię brzegową.

Zdała sobie sprawę, że jej fotel został wyrwany z podłogi. Pogrążony w egipskich ciemnościach wrak wypełnił się jękami i krzykami pasażerów. Poziom wody wzrastał, sięgał już Marii powyżej piersi, do podbródka i ust.

Poczuł przypływ odwagi. Przed faszystami nigdy nie zegnę karku - postanowił. Dopóki oddycham i dopóki bije mi serce, pomogę każdemu, kto ucieka przed prześladowcami!

Nie lubię, kiedy ludzie się spóźniają, i nie lubię, kiedy przychodzą zbyt wcześnie.

Maria żałowała, że narkotyk, który potrafi uśmierzyć ból, nie jest w stanie wymazać z pamięci przerażających wspomnień.

Chociaż Maria w dzieciństwie odwiedzała już z rodzicami Lizbonę, nie spędziła wiele czasu w ekskluzywnych dzielnicach miasta. Nocowali wówczas w tanich hotelach i pensjonatach mieszczących się w mniej zamożnych okolicach.

Opuściła szpital dwa dni po katastrofie i wprowadziła się do zajmowanego przez Pilar mieszkania z dwiema sypialniami; na drugim końcu korytarza znajdowało się mieszkanie Roya.

Od czasu wypadku Marię prześladowały nocne koszmary. Budziła się przed świtem, z trudem łapiąc oddech, przekonana, że właśnie się topi.