Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Gdy gaśnie pamięć ludzka, dalej mówią kamienie.

Bo ważne, by w morzu krwi, zbrodni i kłamstw znaleźć iskierkę nadziei i światła. By człowiek nie sparszywiał. Nie zeszmacił się. Nie zdegenerował.

Gdyby ludzie nie opowiadali nam świata, gdyby nie mówili, że świat ten jest zły, stałby się jeszcze gorszy. A przez to, że mówimy, zło się trochę cofa, zatrzymuje się, choćby na moment, by sprawdzić, czy już o nim wiemy. I wtedy szukamy ratunku.

Wszystko ma swój czas. Jest czas czekania i czas spełniania. Czas mówienia i czas milczenia.

Nieraz się słyszy takie głosy, (...). Nieraz takie głosy wychodzą spod ziemi, z ukrytej części świata, albo z głębi naszej duszy, i wtedy myślimy, ze idą z zewnątrz, a to nasze życie jęczy w ukryciu, nasze bóle i cierpienia nieogarnione się wypowiadają, nasze sny niegdyś niedokończone, nasze smutki i żałości z dawnych lat idą przez nasz czas i błagają o wysłuchanie...

To książka o tamtych czasach, o konflikcie sumienia i dramacie ludzkiej godności, a także o pamięci.

-To nie dzicz, Tośku (...). To rasa morderców! Monstra w ludzkiej skórze! (...) W ich mózgach lęgnie się zagłada!

Każde pokolenie niesie swoje ofiary...

...sprawdzić, porównać, dotknąć, powąchać, poczuć... Bez tego nie da się świata opisać. Nie byłem pewny, czy bez tego nie da się świata opisać. Nawet zdawało mi się, że wprost przeciwnie, bez tego można znacznie lepiej i ciekawiej świat opisać, bo nic nie ogranicza piszącego, żadne znane przedmioty, krajobrazy, twarze, idee i okoliczności, żaden terror psychiczny, żadna dyktatura faktów, wszystko się stwarza samo przez się, jakby samo w samym sobie i we własnym stawaniu się stawało, w jednym niepowtarzalnym akcie samoorganizacji, w którym przemawia przez nas inna, nieznana dotąd rzeczywistość.

Nie podałem mu ręki. I to nie ja nie podałem mu ręki. I nie ja się od niego oddalałem. Oddalało się od niego coś znacznie głębszego i ważniejszego niż ja, pyłek w obliczu wszechświata. Oddalało się od niego coś ogromnego i potężnego, coś, co płakało i wyło we mnie, co szlochalo i łkało z zaświatów. Wielki ból, jęk i cierpienie odwracało się od niego i szło przed siebie. I żal, straszny, porażający żal.

Lepiej wiedzieć, co się zdarzyło na Kresach, niż nie wiedzieć i czekać z założonymi rękami, aż tragedia się znów powtórzy. I znowu ściśnie w kleszczach śmierci nas, nasze dzieci, wnuki...Nie jest to więc tylko pokarm dla duszy, ślad dla pamięci i wskazówka dla wyobraźni, ale przede wszystkim wyraźny i ostry znak ostrzegawczy dla sumienia, z którym współczesny świat sobie nie radzi.

Jak człowiek nie ma wstydu, to i sumienia nie ma. A człowiek bez sumienia jest jak zwierzę.

...tylko pamięć ratuje świat. I trzeba wszystko powtarzać, by pamięć nie zardzewiała.

...ich ciężar ...morderców ciężar dźwigamy... my, prości ludzie... dźwigamy w sobie ich winy...bo to spada na Ukrainę... a Ukraina nie ma z tym nic wspólnego...

I wy winniście, wy...Polscy... i wy, Polska... bo nie krzyczycie...nie rwiecie włosów z głowy... nie wyjecie na cały świat, że to zbrodnia... Wasz rząd...Polska?! Kiedyś taka dumna...a teraz...hmm...teraz skulona...mała.

- Tylko tak, Mario, możemy ocalić świat od zagłady- powiedziała głucho. - Tylko tak... poprzez...opowiadanie...

Bo wszystko musi się jakoś skończyć. Jedni bohaterowie wycofują się, nagle znikają, inni na moment pojawiają się i jak mgła rozpływają na naszych oczach. Lecz jeszcze inni towarzyszą nam dalej. I historia się rozwija, do czegoś zmierza.

- Na nic się zdały mordy- zatoczył wzrokiem koło. - Nie ma życia, pan Srokowski. Nie ma prawdy, wolności, sprawiedliwości...- zatoczył ramieniem i pokazał biedne, rozwalającej się chaty, nędzne gospodarstwa, chylące się płoty i brudne dzieci, stadami ganiające po ulicy. - Niech pan spojrzy na nasze życie, pan Srokowski, na nasze twarze, oczy, myśli...-przerwał i już nie dokończył.

Wydaje się, że dobrze spożytkowana wiedza literacka i historyczna może się przeobrazić w ostrzeżenie i krzyk rozpaczy przed powtórzeniem sie aktów ludobójstwa.

Cóż warte jest pisanie, kiedy nie ma w nim całej prawdy?