cytaty z książek autora "Iwona Liżewska"
Jedynym miastem na tym terenie był Pasym, założony w miejscu osady galindzkiej w 1326 roku, który prawa miejskie otrzymał w 1386 roku. Opasane murami miasto o regularnym układzie przestrzennym, charakterystycznym dla miast zakładanych w tym okresie, opartym na rzucie prostokąta, z kwadratowym rynkiem, było ostatnim na terenie państwa krzyżackiego, wzniesionym w fazie osadnictwa średniowiecznego.
Szczytno wysunięte bardziej na południe było w owym okresie osadą bartników.
Chałupy mazurskie, o stosunkowo mało zróżnicowanej bryle, bardzo często urozmaicała efektowna dekoracja szczytów, polegająca na ozdobnym nabijaniu desek, tworzących różnorodne wzory.
Drugim obok kościoła wyraźnie zaakcentowanym elementem krajobrazu wsi była szkoła. W XIX w. prawie każda wieś na Mazurach posiadała własny budynek szkolny.