Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Piotr Augustyniak w swojej monografii postanawia przedstawić nam bardzo ważne i bardzo mało znane dziełko teologiczno-filozoficzne - Teologię niemiecką. Jest to dzieło tym ważniejsze, że stoi ono według autora u progu całej niemieckiej myśli filozoficznej, na czele z Kantem, Heglem, Nietzschem czy Heideggerem. Jednak nie tylko filozofów inspirowała. Przede wszystkim zaczytywał się w niej Luter, który wydał jej tekst i stwierdził, że obok Biblii i Augustyna nie przeczytał niczego bardziej inspirującego. Autor w swojej książce przekonująco dowodzi tych wszystkich tez. Zwłaszcza świetnie opisany jest wpływ Teologii Niemieckiej na Marcina Lutra, który swoje rozumienie natury grzechu i usprawiedliwienia oparł w dużej mierze na tym traktacie. O co mianowicie chodzi? Grzech nie jest tutaj tylko czymś uczynkowym. Grzech jest postawą nakierowania na samego siebie, na czynienie z siebie bytu oderwanego od Istnienia vel Boga. Jest autoafirmacją, ale jednocześnie iluzją, niewłaściwym poglądem na wszechogarniający byt. To tutaj dokonał się upadek Lucyfera i Adama. Autor precyzuje, że nie jest to idea panteistyczna gdzie stworzenie jest przypadłością bytu, ale panenteistyczna, w której wszelkie stworzenie jest bożym blaskiem, "padaniem" czy "emanacją" bytu (oczywiste konotacje neoplatońskie),który zamiast kierować się w kierunku swojego Źródła zatopił się w swoim własnym ego. Zatapiając się w nim, każde jego kolejne działanie jest uwarunkowane tym zatopieniem, przez co człowiek uczynkami, nawet tymi pozornie dobrymi jedynie wzmacnia swoje ego. Dlatego potrzebna jest łaska. Dlatego potrzebne jest wyrzeczenie i jak pisze anonimowy: autor Teologii Niemieckiej: "Do tego uleczenia i naprawienia mnie nie mogę, nie chcę i nie powinienem w żaden sposób się przyczyniać, lecz być nagim, czystym doznawaniem, tak żeby Bóg sam czynił i działał, a ja doznawał jego samego oraz jego dzieł i jego woli", i jak pisał Luter: "wola człowieka zachowuje się w nawróceniu "pure passive" (zupełnie bezczynnie); należy przyjąć to w sposób właściwy i prawidłowy i należy rozumieć "respectu divinae, gratiae in accendendis novis motibus", to znaczy, że Duch Boży przez usłyszane Słowo lub sprawowanie Sakramentów dociera do woli człowieka i doprowadza do nawrócenia i nowonarodzenia". To właśnie tutaj wziął się silny naciska Lutra na kwestię łaski i tu jest źródło deprecjacji uczynków, jako zasług przed Bogiem. Ogólnie świetna, lecz trudno dostępna książka. Warta jednak przeczytania i szkoda, że nie jest wznawiana. Jak najbardziej polecam.