Michel Eyquem de Montaigne - francuski pisarz i filozof-humanista, jeden z głównych przedstawicieli renesansu. Montaigne uważany jest za twórcę eseju (od jego dzieła "Essais"),jako nowego gatunku literackiego.

Michel Montaigne urodził się w 1533 roku na zamku Montaigne. Pochodził z rodziny kupców z Bordeaux o nazwisku Eyguem. Dopiero jego pradziadek zakupił posiadłość ziemską i zamek w Montaigne w prowincji Périgord. Michel był pierwszym z Eyguemów, który zarzucił stare nazwisko i zaczął używać jako nazwiska, nazwy zamku. Jego ojciec Piotr Eyguem prowadził już szlachecki tryb życia. Wiele lat spędził we Włoszech, towarzysząc królowi Franciszkowi I w jego wyprawach wojennych. Utwierdził w ten sposób swoje szlachectwo i nawiązał liczne znajomości wśród dostojników państwowych. Lata spędzone we Włoszech zaowocowały również fascynacją nowymi prądami umysłowymi. Najstarszego syna postanowił wychować w całkiem nowy sposób.

Michel otrzymał jako rodziców chrzestnych ludzi najuboższych, a na okres karmienia został oddany na wieś, aby związać go z warstwą społecznie najniższą. Kiedy zaczął mówić, ojciec sprowadził wychowawcę Niemca, który nie mówił po francusku, znakomitego latynistę. Po łacinie musieli też zwracać się do dziecka domownicy i służba. Aby zapewnić synowi swobodny rozwój ojciec wychowywał go w duchu łagodności, bez stosowania przymusu. Nie stosował kar cielesnych, a nawet by unikać szkodliwego wstrząsu nakazał budzić syna łagodnymi dźwiękami muzyki. W wieku sześciu lat Michel został oddany do kolegium w Bordeaux, w tym czasie prawdopodobnie najlepszej szkoły we Francji. Na specjalne życzenie ojca Michel został zwolniony z wielu przepisów regulaminu i otoczony opieką prywatnych nauczycieli. Ze względu na znakomitą znajomość łaciny został przyjęty do jednej z wyższych klas. Ponieważ nie znał francuskiego, nie nawiązał kontaktu z rówieśnikami, nie mógł też czytać popularnych wówczas powieści rycerskich. Jego pierwszymi lekturami stały się Metamorfozy Owidiusza, Eneida Wergiliusza, komedie Terencjusza i Plauta. Grał też w łacińskich tragediach pisanych przez jego profesorów.

Po ukończeniu kolegium Montaigne prawdopodobnie jeszcze przez dwa lata pozostał w Bordeaux, gdzie uczęszczał na wykłady wydziału sztuk wyzwolonych czyli filozofii, które prowadzili jego nauczyciele z kolegium: Antoni Govéan, Mikołaj Grouchy i Marc-Antoine Muret.

Po ukończeniu nauki w Bordeaux Montaigne uzupełnił swoje wykształcenie studiami w Paryżu. Nie wiadomo dokładnie, kiedy miał miejsce jego pierwszy pobyt w Paryżu. Wiadomo natomiast, że uczył się wówczas u Hadriana Turnèbe, filologa klasycznego, którego wielokrotnie wspomina w Próbach jako swego mistrza. Turnèbe był komentatorem sceptyckiego traktatu Cycerona Academia i Lukrecjusza O naturze wszechrzeczy, autorów bardzo często cytowanych w Próbach. Poprzez Turnèbe'a poznał też zapewne Montaigne Ronsarda i du Bellay'a. Wiadomo również, że słuchał wykładów lekarza królewskiego Sylviusa oraz że znacząco oddziałało na niego nauczanie Guy de Bruèsa, głośnego wówczas przedstawiciela sceptycyzmu.

Celem jego pobytu w Paryżu nie były wyłącznie studia, ale w równym stopniu przygotowanie sobie drogi do przyszłej kariery. W Paryżu poznał m.in. marszałka Piotra Strozziego, kanclerza Franciszka Oliviera, kanclerza Michała de L’Hospital. Sporo czasu poświęcał też życiu towarzyskiemu i rozrywkom.

Przebywając w Paryżu Montaigne poznał osobiście króla Henryka II (1547–1559). Towarzyszył wraz z dworem Franciszkowi II (1559–1560) w jego podróży do Włoch. Na początku panowania Karola IX (1560–1574) wziął udział w jego wyprawie przeciwko miastu Rouen (1562). W Rouen spotkał Indian przywiezionych z Ameryki Południowej, co opisze potem w Próbach w rozdziale O kanibalach. Dwukrotnie jeszcze znalazł się w armii. W 1574 roku u boku księcia de Montpensier w obozie pod Saint-Hermin i w 1580 roku podczas oblężenia miasta La Fère. Najbliższe związki łączyły go z królem Henrykiem III (1574–1589),który powierzał mu ważne misje dyplomatyczne i zatwierdził jego wybór na burmistrza Bordeaux. Gdy w 1580 roku ukazało się pierwsze wydanie Prób, Montaigne osobiście wręczył egzemplarz dzieła królowi. Politycznie pozostał do końca życia związany z dworem królewskim, ratunek dla kraju niszczonego wojnami religijnymi widząc w mocnej władzy królewskiej i tradycyjnej religii.

Zanim osiadł w Montaigne przez 14 lat pełnił rozmaite funkcje w sądownictwie. Po objęciu przez ojca urzędu burmistrza Bordeaux, który zrezygnował na rzecz syna z funkcji w sądownictwie, w wieku 21 lat Montaigne został rajcą trybunału podatkowego w Périgueux, stolicy rodzinnej prowincji Périgord. W 1577 roku sąd ten został przyłączony do Parlamentu w Bordeaux. Montaigne nie lubił pracy w sądownictwie. Wydawanie surowych niejednokrotnie wyroków raziło jego wrażliwość. W okresie sprawowania funkcji sądowych głównie podróżował. Najważniejszym wydarzeniem z tego okresu była przyjaźń z kolegą z sądu, poetą Szczepanem La Boétie. Połączył ich podziw dla starożytności, umiłowanie antycznego ideału wolności i podobne poglądy polityczne. Nagła śmierć La Boétiego w 1563 roku przerwała tę przyjaźń. Montaigne pozostawił piękne wspomnienie o przyjacielu w poświęconym mu rozdziale O przyjaźni. W 1565 roku ożenił się, miał kilka córek, z których tylko jedna go przeżyła. Po śmierci ojca w 1568 roku Montaigne osiadł w rodzinnym majątku i w 1570 roku zrezygnował ze stanowiska radcy w Parlamencie w Bordeaux. W marcu 1571 roku ostatecznie rozstał się z pracą w sądownictwie.

Osiadłszy w Montaigne pisarz przygotował sobie miejsce do pracy w stanowiącej część murów obronnych zamku dwupiętrowej wieży. Wieża na parterze mieściła kaplicę, na pierwszym piętrze – izbę mieszkalną, a na drugim piętrze – pracownię. Wzdłuż ścian pracowni Montaigne umieścił swój księgozbiór, a na belkowaniu podtrzymującym strop pięćdziesiąt siedem sentencji łacińskich i greckich szczególnie mu drogich. Księgozbiór Montaigne'a należał do najbogatszych bibliotek prywatnych tych czasów. Liczył około tysiąca tomów, głównie ksiąg historycznych, pamiętników, dzieł geograficznych, filozoficznych, moralnych i politycznych, głównie autorów łacińskich, rzadziej greckich, włoskich, neołacińskich i francuskich, nadto Biblię, dzieła świętego Augustyna, z dzieł naukowych trafiła tam tylko Historia naturalis Pliniusza. Pomiędzy 1571 a 1580 rokiem powstały tu dwie pierwsze księgi Prób. W 1588 roku uzupełniła je księga trzecia o charakterze bardziej autobiograficznym i kilkaset uzupełnień do ksiąg poprzednich.

Lata 70. XVI wieku były we Francji okresem szczególnie zajadłych walk religijnych. Montaigne kilkakrotnie mediował między zwaśnionymi obozami. Umieszczoną w trzecim tomie Prób Apologię Rajmunda Sebond dedykował Małgorzacie Valois, siostrze króla Henryka III, a żonie wodza protestantów, króla Nawarry Henryka, który w 1577 roku mianował Montaigne’a swym szambelanem.

W 1580 roku Montaigne udał się w trwającą rok podróż do Włoch. Po drodze zwiedził Niemcy, Szwajcarię i Tyrol austriacki. Ukoronowaniem jego pielgrzymki śladami zabytków starożytności, było zwiedzanie Rzymu i uzyskanie przezeń obywatelstwa tego miasta. W Rzymie został przyjęty na specjalnej audiencji przez papieża Grzegorza XIII, poddał też cenzurze kościelnej swoje dzieło. Podczas pobytu w wiecznym mieście zainteresował się też mocno rzymskimi ceremoniami Wielkiego Tygodnia. Podróż miała również charakter leczniczy. Montaigne od lat cierpiał na kamicę nerkową odwiedzał więc po drodze miejscowości słynące z wód leczniczych. Przebywając w uzdrowisku Bagni della Villa pod Florencją otrzymał wiadomość o wyborze na burmistrza Bordeaux.

Urząd burmistrza pełnił Montaigne przez dwie kadencje. W trakcie trwania drugiej kadencji sytuacja w mieście bardzo się skomplikowała. Skrajne stronnictwo katolickie zwane Ligą popadło w konflikt z królem i próbowało opanować miasto. Montaigne'owi udało się jednak utrzymać je w posłuszeństwie królowi. W lecie 1585 roku wybuchła w mieście zaraza, Montaigne, któremu kończyła się kadencja, był już w mieście nieobecny i nie wrócił nawet na wybory swego następcy.

Uwolniwszy się od obowiązków burmistrza Montaigne oddał się pisaniu trzeciej księgi Prób. Wojna o sukcesję po Henryku III, w związku z wygaśnięciem dynastii Walezjuszy, nie oszczędziła stron rodzinnych pisarza. Kilkukrotnie w obawie o własne życie chronił się wraz z rodziną u znajomych. Pod koniec życia Montaigne zaprzyjaźnił się z młodą szlachcianką Marią de Gournay, która na prośbę wdowy po pisarzu przygotowała pośmiertne wydanie Prób. Montaigne zmarł w 1592 roku, w swoim zamku otoczony rodziną.