Zbieranie podpisów pod listem rozpoczęto 13 października ubiegłego roku. W ciągu kilku dni List otwarty „Polska książka potrzebuje ratunku” wsparło pięćdziesięciu znanych ludzi kultury. Gdy na uruchomionej stronie internetowej zebrano tysiąc imiennych wpisów – przekazano List otwarty wraz z dokumentacją do Kancelarii Rady Ministrów. Podpisy pod listem otwartym zbierano jednak dalej. Na zakończenie akcji w dniu 13 lutego br. na liście VIP widnieje siedemdziesiąt nazwisk, wśród nich są: Hanna Bakuła, Marek Bieńczyk, prof. Jerzy Bralczyk, Sylwia Chutnik, Krzysztof Daukszewicz, Małgorzata Gutowska-Adamczyk, Krystyna Janda, prof. Jerzy Jarniewicz, Małgorzata Kalicińska, Ignacy Karpowicz, Piotr Kofta, Sławomir Koper, prof. Ewa Łętowska, Zygmunt Miłoszewski, prof. Anna Nasiłowska, Michał Nogaś, Maria Nurowska, Olga Tokarczuk, Szczepan Twardoch, Janusz Leon Wiśniewski, prof. Franciszek Ziejka.

Łącznie apel podpisało 2360 osób. Najliczniejszą grupę stanowią – ze zrozumiałych względów – ludzie książki: księgarze, pracownicy wydawnictw czy też graficy i ilustratorzy książek. Wśród sygnatariuszy jest ponadto 224 uczniów i studentów, 168 autorów, 96 bibliotekarzy, 81 naukowców, 57 dziennikarzy. Znajdujemy tu prawników, inżynierów, handlowców, ekonomistów, budowlańców, geologów, lekarzy i przedstawicieli wielu innych zawodów. Na liście widnieją podpisy prezesów Polskiej Izby Książki, Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Polskiego Towarzystwa Wydawców Książki, Izby Księgarstwa Polskiego, Stowarzyszenia Księgarzy Polskich, Stowarzyszenia Wydawców Katolickich, czy też Związku Literatów Polskich.

Sygnatariusze zwracają się do Pani Premier Ewy Kopacz i Parlamentarzystów o pilne zajęcie się projektem ustawy o jednolitej cenie książki. Polska książka potrzebuje ratunku. Literaci, wydawcy i księgarze nie mają siły politycznej porównywalnej z górnikami. Zapewne dlatego apele ludzi tworzących książki pozostają bez echa od lat. Nie prosimy o dotacje z budżetu państwa, nie prosimy o umorzenie długów w ZUS czy w Urzędach Skarbowych. Prosimy jedynie o uchwalenie przepisów, podobnych do tych obowiązujących w wielu krajach Europy od roku 1981. (…) Naszą wspólną intencją jest powstrzymanie spadku czytelnictwa książek w Polsce, w szczególności spadku dostępu do ambitnej literatury. Nowa regulacja ma zapewnić czytelnikom możliwość dostępu do szerokiej listy tytułów, bez filtrów narzucanych przez politykę zakupową globalnych dystrybutorów książek. (…) Przygotowując propozycję projektu ustawy o jednolitej cenie książki, skorzystaliśmy z doświadczeń europejskich.. (…) Każdy kolejny miesiąc bez postulowanej przez nas ustawy oznacza dalszą destrukcję polskiego rynku książki. Ze stratą dla nas wszystkich. Języki we współczesnym świecie trwają dzięki słowu pisanemu. Książka jest nadal jego głównym nośnikiem. A czytanie - najważniejszą kulturową kompetencją współczesnego człowieka. Dlatego apelujemy – podejmijcie niezwłocznie prace nad ustawą o jednolitej cenie książki, uchwalcie ją jak najszybciej. – piszą w liście otwartym jego sygnatariusze.

Środowiska związane z rynkiem książki – autorzy, wydawcy i księgarze – przygotowały projekt ustawy o jednolitej cenie książki. Projekt nakłada na wydawców i importerów książek obowiązek ustalenia jednolitej ceny książki przed wprowadzeniem jej do obrotu. Cena nowości musi być stosowana przez okres 12 miesięcy przez wszystkie podmioty prowadzące sprzedaż książki nabywcy końcowemu, tj. podmiotowi kupującemu książkę w celu innym niż jej dalsza odsprzedaż, w szczególności w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Najważniejszymi efektami regulacji rynku książki jest zahamowanie wzrostu cen książek a nawet, jak wskazują doświadczenia innych krajów – szansa na ich spadek. Głównym beneficjentem są czytelnicy, którzy dzięki regulacji mają dostęp do większej i lepszej jakościowo oferty wydawniczej. Proponowane rozwiązanie wspiera interesy czytelników ale i wszystkich podmiotów związanych z rynkiem książki. – podkreśla Włodzimierz Albin, Prezes Polskiej Izby Książki.

Polski rynek książki stanowi niespełna 3% wartości rynku europejskiego – 637 mln euro wobec 22,5 mld euro w 2012 roku, gdy liczba ludności Polski stanowi 7,5% całej ludności Unii Europejskiej. Odsetek osób w Polsce czytających co najmniej jedną książkę w ciągu 12 miesięcy jest niezwykle niski i wynosi - w zależności od badań - 42% względnie a 60%. Nawet przyjmując dane z badania wykonane przez CBOS dla PIK ( 60% czytających) - nadal pozostaje to groźnie niski wskaźnik. W kraju działa tylko 1850 księgarń, a w ciągu ostatnich pięciu lat ich liczba zmniejszyła się o blisko 700 placówek czyli o ok. 30%. Statystyki te obejmują placówki sieciowe oraz księgarnie niezależne, głównie zlokalizowane w mniejszych miejscowościach.

O krótki komentarz poprosiliśmy Zygmunta Miłoszewskiego, Grzegorza Kasdebkę i Olgę Tokarczuk.

Wierzycie Państwo w to, że wydawcy faktycznie obniżą cenę książki.

ZM: Ja oczywiście wierzę umiarkowanie, bo wydawcy to są po prostu chciwe dranie. Ale jest też tak, że zakładając, że ta ustawa funkcjonuje, wtedy wydawcy nie będą mieli innej możliwości niż konkurować ze sobą za pomocą ceny wyjściowej. Teraz wydawca sobie myśli tak: OK, książka moja kosztuje tyle, co wszędzie, ale jeśli się dogadam z Empikiem na 20%, to ludzie pójdą do Empiku i wyjdę na swoje.

Mój kryminał - tylko ze względu na to, że od razu musiały być rabaty kosztuje 45 zł - jest najdroższym kryminałem na rynku - to nie ma żadnego sensu i trzeba się naprawdę postarać, żeby to kupić za tę cenę, ale można. Można w powiatowych, gminnych księgarniach, gdzie księgarze nie mają możliwości dawania rabatów.

I nie będzie tak, że wydawcy będą się umawiać?

ZM: Nie możemy od razu zakładać, że wydawcy połączą się w wielką mafię. Bo wydawcom zależy, żeby sprzedać i więcej, i lepiej niż inni wydawcy. Im też będzie łatwiej obniżyć cenę książki, kiedy nie będą musiały też w takim patologicznym układzie brać udział. Bo teraz wydawca musi ustalić taką cenę książki, żeby OK: na książce drukujemy 40, w Empiku będzie to 30, w Lidlu 25.

GK: Dodajmy, że dla nas autorów to będzie też troszeczkę bardziej klarownie rozliczane honorarium. Obecnie każda książka jest oddzielnie negocjowana i w zasadzie czasami sami nie wiemy, czemu dostajemy takie, a nie inne honoraria. W momencie, gdy moja książka będzie przez rok sprzedawana w jednolitej cenie, to od razu jak podpiszę umowę z wydawcą będę widział, ile zarobię.

ZM: Wyobraźmy sobie, jakie to jest cudownie proste. Wydawca nie musi brać udziału w jakimś patologicznym układzie, wiecznych negocjacjach. Autor żyje w prostym świecie, gdzie to, ile zarabia, zależy od tego, ile ludzie kupią jego książek. Czytelnik żyje w prostym świecie, gdzie książka kosztuje wszędzie tyle samo.

OT: Wszystkie umowy, które są podpisywane z Francją czy Szwajcarią to są umowy, gdzie autor dostaje procent od tego, co jest wydrukowane na okładce – jasna, czysta sytuacja, uczciwa bardzo. I też przekłada się to na to, że jest dużo więcej autorów, którzy potrafią żyć z pisania, to znaczy że są bardziej kreatywni, więcej piszą, lepiej piszą, prawda?

To akurat zdecydowanie jest z zyskiem dla czytelników.

ZM: To jest sytuacja, w której każdy wygrywa, oprócz czytelników, którzy kupują dużo książek w Internecie. Oni dostaną po dupie. Wszędzie tam, gdzie jest ta ustawa, wykształcił się rynek wydawnictw kieszonkowych. We Francji moja książka kosztuje 22 euro. Ale ktoś za chwilę wyda ją w wydaniu kieszonkowym i będzie kosztowała 7 euro. I to jest tak, że czytelnicy o tym wiedzą – jak im na czymś bardzo zależy, to kupią nową, ładną książkę, jak nie to czekają 10-12 miesięcy, kupią sobie pocketa. A jak im się bardzo spodoba w pocketcie, to może kupią sobie pierwsze wydanie, a może też poczekają [na obniżenie ceny – dopisek]. To jest tak proste rozwiązanie.

Zobacz więcej informacji na temat: Ustawa o książce