Teraz mamy okazję znaleźć w księgarniach tom amerykańskiego poety Philipa Levine’a „Miasto marzeń.” I choć sam tytuł może sugerować zawartość lekką, łatwą i przyjemną, pozbawioną głębi i przestrzeni, to spieszę rozwiać wszelkie wątpliwości – książka to znakomita, zbierająca wiersze niemal bez wyjątku poruszające, mądre i doskonałe formalnie.

Życie nie rozpieszczało autora. Urodził się on w 1928 roku w rodzinie imigrantów o korzeniach rosyjsko-żydowskich. W wieku pięciu lat stracił ojca, a w młodości poznał gorzki chleb ciężkiej fizycznej pracy w jednej z fabryk Detroit, amerykańskiej stolicy przemysłu motoryzacyjnego. Stopniowo zdobywał edukację, a także potężny kapitał doświadczenia życiowego, które zaczął przekuwać na wiersze, jakie z czasem nabrały unikatowego „proletariackiego” sznytu.

Najbliższe sąsiedztwo poety oraz industrialny charakter rodzinnego miasta stały się fundamentem wyobraźni poetyckiej Levine’a. Świat krzepkich robotników, których twarde charaktery starały się dawać odpór krwiożerczym bóstwom ekonomii, inspirował poetę. Kierat codziennej pracy, fale kryzysu, wojna, uporczywe starania ludzi, by unosić się na powierzchni społeczeństwa – to tylko część tematów poruszanych przez tę pojemną poezję.

Levine pisze również o stracie – wyrwie, której niczym się nie da wypełnić. Pisze o starości, gdy zamykają się kolejne rozdziały życia, ale samo starzenie się nie przeraża, a raczej inspiruje do tego, by szukać nowych sensów w obserwowanej rzeczywistości. Przepięknie ujmuje temat samotności i pocieszenia, jakie daje sztuka, gdy w kapitalnym wierszu pt. „Solo” opowiada o starej samotnej matce, której przyśnił wybitny saksofonista John Coltrane i specjalnie dla niej zagrał wzruszające solo saksofonu.

Należy podkreślić, że tom zbiera utwory poety dojrzałego, a później chylącego się ku starości. Jednak, co zdumiewające, wiersze te emanują świeżością, precyzją formy, szerokim gestem, który łączy ze sobą wydawać się może odległe obrazy. Nie ma w nich pośpiechu i szkicowości, które usprawiedliwiałby przecież wiek autora.

A z drugiej strony możemy mieć pewność, że podobnych wierszy nie mogłaby napisać osoba młoda, niedoświadczona, niedotknięta większością życiowych tryumfów i klęsk. To poezja filozofa, który łączy w jednym tekście przeszłość z teraźniejszością, ból z nadzieją, smutek z pogodną melancholią. Czystą, nieskażoną obserwację z emocjonalną, szarpiącą wnętrze czytelnika kodą.

Amerykański poeta dużo i precyzyjnie opowiada nam on o nas samych, jest „blisko krwioobiegu” tej migotliwej, wielobarwnej substancji zwanej potocznie życiem. Usłyszymy od niego coś, co przyda nam się już teraz lub w odległej przyszłości. W każdej odsłonie, pod każdą postacią (szkicu, elegii, skromnego obrazu, wspomnienia) to poezja wielka, którą docenić powinni nie tylko wielbiciele liryki.

Tomasz Fijałkowski