Obok mojej babci mieszka pani Emilia, która przeżyła wywóz na Syberię. Miała 3,5 roku, gdy została wywieziona razem z rodziną. Przewożono ich wagonami towarowymi. W podłogach wycinali dziurę na odchody, dzieci lizały szron ze ścian wagonu, bo bardzo chciało im się pić. Pani Emilia pamięta, jak po drodze wyrzucano trupy z pociągu.
Na Sybirze mieszkali w barakach, które kiedyś były boksami dla koni. Było zimno, wiecznie brakowało im jedzenia. Tata pani Emilii pracował jako drwal i w kopalni, tylko raz na tydzień odwiedzał swoją rodzinę. Mama Emilii zaszła w ciążę, ale niedługo po porodzie zmarła, a zaraz po niej jej nowonarodzona córeczka. Potem wylewu dostał ojciec pani Emilki i także zmarł. Zajęła się nią dawna sąsiadka. Traktowała ją jak wnuczkę, a pani Emilia do tej pory o niej mówi "babcia". Po śmierci rodziców rodzeństwo zostało rozdzielone - pani Emilia nigdy nie zobaczyła już braci ( o starszym nic nie wie, a młodszy mieszka gdzieś w Kanadzie). Opiekunka Emilii zabrała ją do innej osady, gdzie było nieco lepiej. Zajmowała się krowami i czasem udawało się jej przynieść Emilii trochę mleka i śmietany. Upolowane zwierzęta gotowano po cichu nocą - za to groziła śmierć. Dzieci zbierały także jagody, grzyby, zioła. Kiedy zarządzono po wojnie wywózkę do Polski, pani Emilia miała 10 lat. Trafiła z "babcią" w okolice Zielonej Góry. Tam odszukał ją wujek i zabrał pod Kraków. Tu już została, jedynie po ślubie przeprowadziła się do innej wioski, ale nadal blisko domu wujostwa.

Obok mojej babci mieszka pani Emilia, która przeżyła wywóz na Syberię. Miała 3,5 roku, gdy została wywieziona razem z rodziną. Przewożono ich wagonami towarowymi. W podłogach wycinali dziurę na odchody, dzieci lizały szron ze ścian wagonu, bo bardzo chciało im się pić. Pani Emilia pamięta, jak po drodze wyrzucano trupy z pociągu.
Na Sybirze mieszkali w barakach, które...

Gdy byłam mała, moja babcia bardzo często opowiadała o swoim życiu. Żałuję, że wtedy nie interesowały mnie jej opowieści. Czasami coś sobie przypomnę. Nie jestem jednak wtedy do końca pewna, czy faktycznie mówiła mi o tym babcia, czy być może gdzieś o tym przeczytałam. W mojej głowie mam obraz dziewczynki, z wielką czapą na głowie, opatuloną długim, kolorowym, wełnianym szalikiem, w filcowych kozakach i w przydużym, męskim płaszczu. Na wyciągniętych rękach trzyma ona drwa na opał. Stoi w chłodnej, ponurej sieni z drewnianą podłogą i spogląda na kominek, w którym musi rozpalić. Towarzyszy jej młody chłopiec. Pogrzebaczem zgarnia popiół. W rogu sieni siedzą ubrani na czarno ludzie. Wszyscy mężczyźni mają urocze, siwe bródki. Z ust dwójki dzieci wydobywają się kłęby pary. Oboje zacierają z zimna ręce i spoglądają na nieruchome towarzystwo. Kim jest ta mała dziewczynka? To moja babcia. W zakamarkach głowy mam zapisaną historię… Jako dziecko, żyjąc na Syberii, chodziła ona w każdą sobotę (Szabat) do domu sąsiadów, którzy byli Żydami. Paliła w kominku i gotowała prostą strawę, gdyż oni ze względu na swoją religię, nie mogli robić tego sami. Nie wiem, ile w tym prawdy. Być może to jedynie obrazek, który powstał w mojej głowie na skutek kilku różnych opowieści, których jako dziecko nie rozumiałam i w które nie do końca się wsłuchiwałam.

Gdy byłam mała, moja babcia bardzo często opowiadała o swoim życiu. Żałuję, że wtedy nie interesowały mnie jej opowieści. Czasami coś sobie przypomnę. Nie jestem jednak wtedy do końca pewna, czy faktycznie mówiła mi o tym babcia, czy być może gdzieś o tym przeczytałam. W mojej głowie mam obraz dziewczynki, z wielką czapą na głowie, opatuloną długim, kolorowym, wełnianym...

W moim rodzinnym domu temat Syberii pojawia się często. Dla mamy było ważne, żebym wiedziała, że dziadkowie tam byli. A po co? Hm. Jako mała dziewczynka umiałam powiedzieć tyle, że byli. Może w podróży poślubnej? Zresztą nie miałam pojęcia, gdzie to w ogóle jest. A jak mówili, że tam zimno, to się cieszyłam ich szczęściem, bo ja przecież tak kocham zimę. Dopiero później dowiedziałam się więcej. Dziadek pracował w lesie, miał broń. Znaczy się - niebezpieczny. Wywieźli go z żoną i kilkuletnią córką, starszą siostrą mamy. Cud, że mała przeżyła transport. Później zresztą bardzo chorowała, co o mało nie skończyło się śmiercią. Na miejscu warunki straszne, a praca ciężka. Dziadek ścinał drzewa. Wyśrubowane normy do wyrobienia. Zresztą każdy, kto się interesuje tematem, o tym słyszał. Z nietypowych wydarzeń - dziadek przeżył tam uderzenie piorunem. Wtedy wierzono, że ratunkiem jest zakopanie w ziemi. Rzeczywiście przeżył, ale chyba po prostu miał szczęście. Z tego co czytałam, większość ludzi przeżywa.
Kiedy mogli wrócić do kraju, okazało się, że ich rodzinny Wiśniowiec nie należy już do Polski. Osiedlili się na Podkarpaciu. Babcia nigdy nie odważyła się pojechać na Ukrainę, do rodziny, bo bała się, że znów ich gdzieś wywiozą. Pod koniec życia nie rozpoznawała bliskich, ale na nowo przeżywała Syberię. Ciągle była głodna i pytała, czy dziś znowu na obiad tylko kipiatok. Z całej trójki żyje jeszcze tylko moja ciocia.
Tak, ten temat jest i w mojej głowie.

W moim rodzinnym domu temat Syberii pojawia się często. Dla mamy było ważne, żebym wiedziała, że dziadkowie tam byli. A po co? Hm. Jako mała dziewczynka umiałam powiedzieć tyle, że byli. Może w podróży poślubnej? Zresztą nie miałam pojęcia, gdzie to w ogóle jest. A jak mówili, że tam zimno, to się cieszyłam ich szczęściem, bo ja przecież tak kocham zimę. Dopiero później...

Mój stryjek pochodził z Podola.Został wysiedlony, niestety nie pamiętam, w którym to dokładnie było roku.Z przekazów rodzinnych wiem,że na spakowanie całego swojego dobytku, wraz z rodziną miał około pół godziny.Później został zabrany jak i reszta jego sąsiadów wozami drabiniastymi do najbliższej stacji kolejowej, pod eskortą straży radzieckiej.Wtedy zimy były jeszcze srogie i już w pierwszym etapie podróży zmarł jego 2 miesięczny synek.Wspomnienia, które wypływają z przekazywanych z pokolenia na pokolenie opowieści są bardzo bolesne. Najgorsza była śmierć,głód,niewiedza, kilometry liczone dniami podróży. Wagony były przepełnione, panował zaduch i zapach uryny.Przesiedleńcy na Syberii byli zaganiani do katorżniczej pracy,wielu nie przeżyło.A najgorszy z tego wszystkiego był głód.Z całej swojej rodziny tylko mój stryjek zdołał wrócić do kraju po wielu latach.Ale był to już wrak człowieka.W moim liceum corocznie była organizowana wycieczka koleją transsyberyjską.Raz wzięłam w niej udział i powiem szczerze,że chyba to był błąd.Bo mając w pamięci te obrazy,bałam się w trakcie podróży,że już nie wrócimy z grupą do domu.A kiedy telefon gubił zasięg byłam totalnie spanikowana.Chociaż Rosja jest teraz krajem cywilizowanym ja jednak (chociaż to absurdalne) wolę ją trzymać na dystans.

Mój stryjek pochodził z Podola.Został wysiedlony, niestety nie pamiętam, w którym to dokładnie było roku.Z przekazów rodzinnych wiem,że na spakowanie całego swojego dobytku, wraz z rodziną miał około pół godziny.Później został zabrany jak i reszta jego sąsiadów wozami drabiniastymi do najbliższej stacji kolejowej, pod eskortą straży radzieckiej.Wtedy zimy były jeszcze...

Siedzieliśmy przy ognisku, piekąc pianki na patyku; grono podróżników, których połączyła wspólna przygoda. Opowiadaliśmy o naszych wyprawach, aż głos zabrał najbardziej doświadczony z nas – Hubert.
- Największą przygodą mojego życia była Syberia. Byłem tam na wolontariacie, w Nowosybirsku. Cały rok pracowałem, aby zaoszczędzić trochę pieniędzy, aż wreszcie kupiłem bilet na kolej transsyberyjską. W maju wyruszyłem – najpierw do Moskwy, gdzie spędziłem dwa dni, a stamtąd prosto do wagonu Transsyba. W pociągu spędziłem niecałe 51 godzin i to tam po raz pierwszy piłem wódkę z Rosjanami – skurczysyny są nie do przepicia! W Nowosybirsku odebrała mnie rodzina, do której miałem jechać na wolontariat. Małżeństwo i siedmioletni dzieciak. Spędziłem u nich lekko ponad miesiąc: zajmowałem się małym, pomagałem Katiuszy z zakupami, gotowaniem i sprzątaniem, czasem coś pomajsterkowałem, a przy okazji ciągle rozmawialiśmy. Ja miałem z tego darmowe zakwaterowanie i jedzenie, a oni pomoc i naukę angielskiego. Wieczorami siadaliśmy i opowiadaliśmy sobie przeróżne historie, często przy bimbrze. Nigdy w życiu nie piłem tyle, co tam na Syberii! Często chodziliśmy też na spacery do lasu, czy na miasto, gdzie oprowadzali mnie i opowiadali o ich życiu i kulturze.
- A co było potem? Po Nowosybirsku? - zapytał jeden z słuchaczy.
- Potem ruszyłem dalej, do Irkucka, nad Bajkał, i jeszcze dalej przez Władywostok do Chin. Ale to już dłuższa historia.

Siedzieliśmy przy ognisku, piekąc pianki na patyku; grono podróżników, których połączyła wspólna przygoda. Opowiadaliśmy o naszych wyprawach, aż głos zabrał najbardziej doświadczony z nas – Hubert.
- Największą przygodą mojego życia była Syberia. Byłem tam na wolontariacie, w Nowosybirsku. Cały rok pracowałem, aby zaoszczędzić trochę pieniędzy, aż wreszcie kupiłem bilet na...

To fakt, chyba w każdej polskiej rodzinie są wspomnienia "syberyjskie". Dziadek mojej mamy miał odmrożoną twarz i ręce, pamiątkę po pobycie w tamtych stronach. Ona sama niewiele wie, podobno nie chciał opowiadać. Dalsza rodzina mojego męża po 17 września została wywieziona, ale nikt nie wrócił. Natomiast Teściowa opowiadała, że jej ojciec pracował na Syberii w kopalni złota. Jedyne co pamięta to to, że praca była ciężka i karmiono ich chlebem pszennym, który im się przejadł, bo w Polsce na co dzień jedli chleb żytni. Niestety nic więcej nie mogła nam przekazać. Była małą dziewczynką gdy zmarł i niewiele pamięta. Zaczęliśmy szukać informacji, łączyć inne fakty przekazane przez nią. Ożenił się mając 35 lat. Był poddanym cara rosyjskiego. Brał udział w pierwszej wojnie światowej, czy wtedy tam trafił, czy był wywieziony wcześniej? Szukanie informacji na temat złóż na Syberii, czy pszenicę można było uprawiać w środkowym biegu Leny? Tam byłyby chyba warunki do takich upraw. Te złoża podobno wyeksploatowano na początku XX wieku. Jaka szkoda, że nie znamy dokładnie historii rodzinnych. Zapewne nie tylko młody wiek ostatnich członków rodziny, którzy mieli styczność z „sybirakami” stał na przeszkodzie. W moim przypadku woleli milczeć, bo to było piekło jak wynika z innych przekazów.

To fakt, chyba w każdej polskiej rodzinie są wspomnienia "syberyjskie". Dziadek mojej mamy miał odmrożoną twarz i ręce, pamiątkę po pobycie w tamtych stronach. Ona sama niewiele wie, podobno nie chciał opowiadać. Dalsza rodzina mojego męża po 17 września została wywieziona, ale nikt nie wrócił. Natomiast Teściowa opowiadała, że jej ojciec pracował na Syberii w kopalni...

Opowiadania babci sponsorują: Nudne Zimowe Wieczory S.A. . W mojej wiosce lat temu wiele, mieszkała pewna Żydówka, nie za bogata, nawet jak na owe czasy, ale bardzo miła i pracowita. Pomagała mieszkańcom przy wykopkach, czy żniwach, a oni w zamian dawali jej jakąś czą stkę tego co zebrali. Podobno potrafiła grać na cymbałach, czym umilała wieczorne posiedzenia przy kartach i świeczce. Pewnego dnia wyjechała do swojego brata i została niesłusznie oskarżona o działania przeciw ZSRR. Zesłano ją na Syberię wraz z bratem i jego przyjaciółmi. Tego co działo się w tamtym czasie, babcia już nie uściśliła. Po kilku latach udało im się uciec. Kobieta wrcóciła do mojej miejscowości, jednak zupełnie odmieniona, wyglądała, ponoć jak ten słynny żywy trup. Wygłodzona, przepracowana, wycieńczona mrozem i długa drogą powrotną, nie była już tą samą osobą co wcześniej. Zbudowała sobie prowizoryczny domek w lesie na niewielkiej góreczce nieopodal dzisiejszej szkoły, unikała kontaktu z ludźmi i zupełnie się wyobcowała. Co stało się z nią potem tego już nie wie nikt, ale podobno, ktoś widział, jak wieczorami w zimie schodziła do rzeki, i prała stojąc w lodowatej wodzie.

Opowiadania babci sponsorują: Nudne Zimowe Wieczory S.A. . W mojej wiosce lat temu wiele, mieszkała pewna Żydówka, nie za bogata, nawet jak na owe czasy, ale bardzo miła i pracowita. Pomagała mieszkańcom przy wykopkach, czy żniwach, a oni w zamian dawali jej jakąś czą stkę tego co zebrali. Podobno potrafiła grać na cymbałach, czym umilała wieczorne posiedzenia przy kartach...

Większość rodziny ze strony mojej Mamy została wywieziona z terenów dzisiejszej Litwy na Syberię. Było to, jak wyliczyliśmy, 16 osób, w tym dziesięcioro dzieci. Przetrwały 4 osoby, w tym mój dziadek Wincenty, który w momencie powrotu do Polski miał 21 lat. Wrócił wyniszczony, z kilkuletnią siostrą, bez rodziców. Wrócił... lecz nie do końca do siebie, do domu. Osiedlił się na Mazowszu, żył długo, ale do śmierci wspominał krainę swojego dzieciństwa, utraconą rodzinę i koszmar syberyjskich lat.

Większość rodziny ze strony mojej Mamy została wywieziona z terenów dzisiejszej Litwy na Syberię. Było to, jak wyliczyliśmy, 16 osób, w tym dziesięcioro dzieci. Przetrwały 4 osoby, w tym mój dziadek Wincenty, który w momencie powrotu do Polski miał 21 lat. Wrócił wyniszczony, z kilkuletnią siostrą, bez rodziców. Wrócił... lecz nie do końca do siebie, do domu. Osiedlił się...

Syberia jest sprawdzianem człowieczeństwa - powiedział kiedyś świadek tamtych wydarzeń. Ludzie tam wystawiani byli na próbę, życie warte było miskę strawy, pragnienie życia równało się z pragnieniem jedzenia. Zesłani aby zdobyć jedzenie posuwali się do najgorszych rzeczy.

Syberia jest sprawdzianem człowieczeństwa - powiedział kiedyś świadek tamtych wydarzeń. Ludzie tam wystawiani byli na próbę, życie warte było miskę strawy, pragnienie życia równało się z pragnieniem jedzenia. Zesłani aby zdobyć jedzenie posuwali się do najgorszych rzeczy.

Rodzina ze strony mojego dziadka została wywieziona na Syberię. Mieli pecha urodzić się i mieszkać na terenie współczesnej Białorusi. Dotknęła ich tzw. czwarta deportacja.
Trudne syberyjskie warunki wykończyły dwóch wujków i ich rodziny, którzy wkrótce po wywózce najprawdopodobniej zmarli z głodu. Nie da się tego udowodnić, ponieważ nie ma dokumentów potwierdzających ich śmierć głodową. Nie wiemy nawet dokładnie kiedy zmarli. Ostatnia pewna informacja, to fakt, że trafili do obwodu omskiego. Nie zachowały się po nich żadne fotografie, dziadek nie pamięta już nawet jak nazywali się jego mali kuzyni. Mimo to za każdym razem, kiedy pada słowo Syberia, widzę melancholię i łzy w oczach dziadka.

Rodzina ze strony mojego dziadka została wywieziona na Syberię. Mieli pecha urodzić się i mieszkać na terenie współczesnej Białorusi. Dotknęła ich tzw. czwarta deportacja.
Trudne syberyjskie warunki wykończyły dwóch wujków i ich rodziny, którzy wkrótce po wywózce najprawdopodobniej zmarli z głodu. Nie da się tego udowodnić, ponieważ nie ma dokumentów potwierdzających ich...