Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Uczy doświadczenie, iż zbytek rozumu, oziębia serce; dusza zbyt ognista, nie daje jasno widzieć rozumowi; zbyt bystry umysł, nie umie cierpliwie zastanowić się; zbyt cierpliwej uwadze zbywa na mocy i świeżości w rozumie; zbyt wielka przenikliwość, rzadko się łączy z trafnością; rozum rozległy nie bywa głęboki; wielka czułość, do jasnego pojmowania przeszkadza; zimnej duszy, nie zajmuje ludzkość itp. Ten zachodzący między wadami i przymiotami umysłu, lub też rozumem i sercem związek, podaje nić do odkrywania charakteru umysłowego w ludziach i odgadywania wrodzonych umysłu ich zdolności.

Co głowa, to rozum" - to znaczy nie tylko, że rozum jest mniejszy lub większy, ale że każdy rozum jest inaczej skonstruowany, inaczej pracuje, innymi drogami dochodzi do celu.

Człowiek ciemny. Nie zawsze bywa głupi z natury; ciemnota jest skutkiem zaniedbania rozumu, nie jego niedołężności.

...uczoność bez rozsądku na mało się przyda.

Rozsądek nie tak daleko sięga jak rozum. Można trafnie sądzić, a jednak słabo rozumować. Rozum naukami kształci się, rozwija, rozszerza i wzmacnia; z rozsądkiem podobnie jak z geniuszem, rodzić się trzeba. Rozsądni zaciekać nie umieją; długich, głębokich i subtelnych rozumowań nie lubią, lecz o rzeczach potocznych trafnie i szybko sądzą. Rozsądek, dar wielce w życiu codziennym szacowany, nie potrzebuje wielkiego od nauki wsparcia, bo człowiek przy tej latarce często lepiej widzi od uczonych i w zwyczajnych okolicznościach lepiej sobie poradzi.

Głupcy głupców zawsze lepiej zrozumieją i prędzej im uwierzą, bo mają w umyśle gotowe ramki do przyjęcia i przyswojenia sobie ich myśli, stąd wzajemnie sobie sprzyjając, nigdy z siebie nie szydzą, wszystkie ich pociski bywają wymierzone na ludzi światłych lub rozsądnych, których z instynktu nie cierpią. Mając rozum niedomagający, nie idą za jego natchnieniem, lecz się chuciom i namiętnościom ślepo powodować zwykli.

Z miernych głów nauką opchanych rodzą się pedanci; tak nazwani od tego, iż idą 'pedatim', to jest noga za nogą. Nie znając świata i ludzi, biorąc małe rzeczy za wielkie, w najdrobniejszej rzeczy bardzo ostrożnie, trybem naukowym, z sumienną systematycznością i podług dawnego trybu szkolnego postępują. Pedanci mają wszystkie rozumów systematyczności, ostrożnie uogólniają, nie wpadają w wielkie błędy, ale też z mozolnych pracy umysłowych pedanta niewiele korzyści. ... Zamknięci w książkowym świecie jak w ślimaczej skorupie, nie widzą teraźniejszości, a przyszłości dojrzeć nie mogą. Chodzą więc wśród żyjącego pokolenia jak upiory z przeszłości.