Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Unitarianizm odrzuca wszelkie inne interesowne wymysły kapłańskie, jak odpusty, pielgrzymki do „świętych” miejsc, religijną cześć obrazów, obcy język w liturgii, przerost obrządków, wiarę w cuda i szatana, w piekło i czyściec. Jakże wiarę w wieczne piekło pogodzić z pojęciem Boga - Ojca? Któż z najsroższych sędziów - ludzi skazywać mógłby na takie kary? Można przypuścić, że naprawianie błędów po zmarłych może się przyczynić do zdjęcia z nich obciążenia win, ale że mogłyby to uczynić obrzędy i słowa, to sprzeciwia się wszelkiemu etycznemu poczuciu. Jest w nas zresztą pęd do naprawiania błędów przodków, jak by tu na nas jaka wyższa siła działała, i tej, a nie ludzkim wymysłom powinniśmy być posłuszni! Kiedy Zacheusz rzekł Jezusowi: „Panie! Połowę majętności daję ubogim, a jeślim kogo w czym podszedł, oddam w czwórnasób, rzekł im Jezus: „Dziś stało się zbawienie domowi temu” (Łuk. 19, w. 8). Przed Bogiem czyn ma znaczenie, oczywiście idący z głębokiej wiary, ale czyn a nie słowa tylko i ceremonie. Odrzucając ideę pośrednika kapłana, odrzuca Unitaranizm w ogóle wszelkie pośrednictwo między człowiekiem a Bogiem, a więc modlitwy o pośrednictwo świętych i Marii. Należy się cześć ludziom uduchowionym, ale nie cześć modlitewna. Marię czcimy jako wzór niewiasty - matki, ale nie oddajemy jej czci półboskiej.

Bądź człowiekiem a Bóg i ludzie odpuszczą ci twe winy!

Jest to śmierć bohatera, który zginął w boju z zacofaniem klerykalizmu o wolność duchową ludzkości! Jezus jest nie -odkupicielem, ale Zbawicielem, który wskazał ludzkości drogę do ubawienia przez swą naukę i przez swój krzyż. Odrzucając ideę kapłańskiej, ofiary Jezusa, Unitarianizm odrzuca też ideę kapłana -ofiarnika, pośrednika pomiędzy Bogiem i człowiekiem, który w myśl nauki Jezusowej ma bezpośredni dostąp do „Ojca”.

Jezus jest nie -odkupicielem, ale Zbawicielem, który wskazał ludzkości drogę do ubawienia przez swą naukę i przez swój krzyż. Odrzucając ideę kapłańskiej, ofiary Jezusa, Unitarianizm odrzuca też ideę kapłana -ofiarnika, pośrednika pomiędzy Bogiem i człowiekiem, który w myśl nauki Jezusowej ma bezpośredni dostąp do „Ojca”. Potrzebni są teolodzy, którzy badają zjawiska życia religijnego i są głosicielami Słowa, ale zasadniczo nabożeństwo w Unitariańskie może odprawić każdy religijny człowiek, mężczyzna czy kobieta. Unitarianizm nie uznaje prawa kleru do odpuszczania grzechów cudzych. Duchowny może odpuścić grzech tylko swojemu winowajcy („naszym winowajcom”), jak może darować dług tylko swojemu, a nie cudzemu dłużnikowi! „Cobyście rozwiązali na ziemi, będzie rozwiązane i w niebiesiech” -odnosi się do wszystkich wierzących, którzy mają prawo, ba obowiązek przebaczać, i co ludzie między sobą rozwiążą, to nie przychodzi i przed „boży sąd”. Spowiedź powinna być dokonywana przed tym, wobec którego się zgrzeszyło. „Jest ona po prostu przyznaniem się do winy wobec poszkodowanego, połączona z naprawą. Toteż jedynie może posiadać, etyczną wartość i mieć znaczenie przed Bogiem. Wszystko inne jest oszukiwaniem siebie i drugich, a obowiązkowa spowiedź przed kapłanem jedną z największych ostoi klerykalizmu. Unitarianizm nie odrzuca porad w sprawach sumienia, lecz może ich udzielać nie tylko duchowny, ale każdy uduchowiony, doświadczony w sprawach życiowych, etyczny człowiek, godny zaufania. Jeśli mię nie rozgrzeszy sumienie moje, to żadne inne rozgrzeszenie nie ma dla mnie wartości!

Zew Spod Wawelu, serca Polski, gdzie kiedyś Bracia Polscy powstali, idzie wezwanie do wszystkich ludzi dobrej woli, o szerokim widnokręgu do wspólnej pracy, aby przyczynić się do religijnego - odrodzenia naszego społeczeństwa. Bez tego nie ma mowy o rzeczywistym postępie i wyzwoleniu. Choćby nie każdy punkt podanego tu programu komuś odpowiadał, toć właśnie to jest charakterystyczne dla tego ruchu, że nie stawia żadnych murowanych dogmatów, ale dąży do rozbudzenia myślenia i działania religijnego. Każdy winien sprawy religijne uchwycić w swe własne ręce, bo religia to nie sprawa tylko księdza, ale najbardziej osobista i społeczna sprawa każdego, od której zależy niezmiernie wiele. Samo się to nie zrobi. Trzeba tu wysiłku i wkładu wielu! Odpowiedzialność za przyszłość ciąży na każdym z nas! Przed 300 laty Polska przez Braci Polskich wzięła wybitny udział w odrodzeńczych ruchach religijnych świata. W ostatniej wojnie ciężko się skrwawiła w obronie własnej wolności i w obronie praw człowieka w ogóle. Niechże i teraz, w tym przełomowym czasie, gdzie ludzkość znowu na polu religijnym nowych dróg szuka, zajmie stanowisko godne dawnych Braci Polskich!