„Pięcioro małych Indian” Michelle Good to bolesna lektura, bo dotyczy nieakceptowalnych nadużyć wobec dzieci ze strony instytucji, które miały się nimi opiekować. Choć prawdę mówiąc, w szkołach misyjnych chodziło nie tyle o zapewnienie opieki, ile o odebranie dzieciom rdzennych Amerykanów ich tożsamości. Wspomnienia z dzieciństwa spędzonego w placówkach Misji to dla bohaterów powieści obrazy głodu, poniżenia, kar cielesnych i ciągłego lęku. A zakończenie „edukacji” oznaczało pozostawienie wychowanych w zamknięciu nastolatków bez żadnego wsparcia w świecie, którego nie znają i którego nie rozumieją. I który z pewnością nie jest gotów na ich przyjęcie i akceptację.

Michelle Good pokazuje, jak wychowankowie jednej ze szkół indiańskich próbują sobie radzić po jej opuszczeniu. Po tym, co przeszli, trudno im się odnaleźć w „normalnym” świecie: Kenny czuje ciągłą potrzebę ucieczki, Maisie potrafi znaleźć ulgę wyłącznie w cierpieniu, Clarą targają napady złości, Lucy zatraca się w drobnych obsesjach, a Howie ciągle szuka sprawiedliwości. Dzięki przeskokom czasowym możemy obserwować bohaterów na różnych etapach ich życia. Autorka pokazuje nam też sceny z ich dzieciństwa: ze szczęśliwych czasów przed odebraniem rodzinom i z mrocznych momentów w szkole indiańskiej. W tej powieści wydarzenia, które wydają się nieprawdopodobną wizją rodem z dystopii, okazują się prawdą, przez długie lata przemilczaną, a obecnie wychodzącą na światło dzienne.

„Pięcioro małych Indian” nie jest może arcydziełem pod względem stylu czy oryginalnych rozwiązań fabularnych. Język powieści jest raczej prosty, a w dialogach wręcz mało naturalny. Nie zmienia to faktu, że siła tej książki tkwi w ukazywanej prawdzie i w poruszanych tematach, takich jak poszukiwanie tożsamości, pokonywanie traumy czy nadużycia na tle rasowym. Jest to też opowieść dość jednostronna: nie ma żadnych pozytywnych postaci po stronie Misji czy władzy, co prawdopodobnie stanowi pewne przejaskrawienie. Ale o to chodziło autorce: o ukazanie tego, co dotąd pozostawało przemilczane, bez upiększeń i usprawiedliwień. I choć opowieść ocalałych emanuje smutkiem, to nie brak w niej też światła i nadziei.

Agnieszka Kruk