Ale zanim zacznę to jeszcze słów kilka o autorze. Walter Tevis to pisarz wciąż zbyt mało znany w Polsce. Do tej pory wydane zostały jego dwie powieści: „Przedrzeźniacz” oraz „Człowiek, który spadł na ziemię”. Wszyscy zaznajomieni z tymi powieściami wiedzą już, że Tevis to pisarz niebagatelny – niezwykle inteligentny, potrafiący zwrócić uwagę na poważne problemy. „Gambit królowej” jest to jednak książka kompletnie inna od dwóch wspomnianych wcześniej. Powstała nie z potrzeby rozumu, a serca. Tevis grywał w szachy i swą wielką miłość do tego hermetycznego sportu przelał na karty powieści.

Główną bohaterką „Gambitu królowej” jest Beth Harmon. W wieku ośmiu lat trafia do sierocińca, a w wyniku silnego stresu po stracie matki cierpi na bóle brzucha i bezsenność. Ukojenie przychodzi z niespodziewanej strony, gdyż – zgodnie z polityką zakładu – wszystkie dzieci dostają tabletki uspokajające. Pewnego dnia Beth zostaje wysłana do piwnicy, aby wytrzepać ścierki. Poznaje tam pana Shaibela, woźnego, który zaczyna uczyć ją gry w szachy. Bardzo szybko okazuje się, że dziewczynka ma niespotykany talent, a piwnica jest dopiero pierwszym przystankiem ku poważnym turniejom i bezwzględnym rywalizacjom przy szachownicy.

„Gambit królowej” to z jednej strony książka feministyczna (Beth bardzo często jest jedyną kobietą na turniejach, przez co musi rozpychać się łokciami w tym niezwykle męskim środowisku), a z drugiej ukazuje cenę wielkiego sukcesu. Beth jest bardzo inteligentną dziewczyną, a jej zwycięstwa w kolejnych turniejach szachowych powodują, że jest coraz mniej ludzi, którzy są w stanie ją zrozumieć. Ponadto autor ukazuje, jak bohaterka zmaga się z kolejnymi fazami uzależnienia, co jest ceną za wszystko, co osiągnęła. Jednak marzenie o byciu najlepszą szachistką na świecie jest wyjątkowo silną motywacją, aby podejmować kolejne próby walki z samą sobą.

Nie ma co się oszukiwać, w książce o szachach musi być dużo fachowej terminologii. Co ważne, Tevis nie gubi się ani na chwilę, dzięki czemu i czytelnik ma łatwo. Pojedynki w małej i obskurnej sali gimnastycznej w niczym nie ustępują epickim walkom na miecze czy szpady toczonym na polach bitew, dzięki czemu o kolejnych roszadach czy zaskakujących zagraniach czyta się z wypiekami na twarzy. Nie mam najmniejszych wątpliwości, że nikt tak jeszcze o szachach nie pisał. Ta pasja i zaangażowanie są bardzo zaraźliwe. Kto by pomyślał, że ruch pionkiem na E5 może powodować szybsze bicie serca?

„Gambit królowej” pochłonął mnie bez reszty. W każdej skali ocen dam tej książce maksymalną ocenę. Przecież o to chodzi w literaturze, aby wywoływała emocje i powodowała chęć ciągłych powrotów. Nie wiem, kiedy znowu będę mógł prześledzić pojedynek Beth z Goldmannem czy Borgowem, ale wiem, że chciałbym jak najszybciej. Polecam każdemu, bo drugiej takiej książki w tym roku możecie już nie uświadczyć.

Na koniec również zdanie dla dwa słowa dla tłumacza – świetna robota!

Michał Wnuk