Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Emily Brontë żyła skromnie na plebanii uroczej i spokojnej. Życie od lat najwcześniejszych wiodła nudnawe delikatnie, które człowieka współczesnego o depresję by przyprawiło. Liczne rodzeństwo, czyli cztery siostry i jeden brat, wdziękiem swym i niesamowitym talentem odganiało całą melancholię. Siostry dwie zmarły wcześnie. Brat zdolny malarz przepił pieniądze na studia. Młoda Emily to się uczyła, to pisała, to w szkole nauczała, tworząc z pozostałymi siostrami jedną z ulubionych legend miłośników literatury, legendę sióstr Brontë. Dodać należy, że Emily ziemia szybko lekką się stała, bo padół ziemski opuściła już w wieku 30 lat.

Biografowie i inni z tej paczki lubią zajmować się historią sióstr Brontë, dowodzić autorstwa tych dzieł, obalać utarte wersje wydarzeń. Interesujące to bardzo, ale uznanie autorstwa Emily czyni Wichrowe Wzgórza powieścią jeszcze bardziej romantyczną i gotycką. Dlatego ja nie będę się kłócić.

Szybko i po wierzchu poznając życiorys Emily, szukałam przyczyny zrodzenia się w tej młodziej kobiecie tak upiornej historii. Fizycznie się czuje raz żar, raz chłód, sztuka do osiągnięcia nie lada.
A sam Iwaszkiewicz powiedział: "Piekielna to była wyobraźnia i piekło musiała nosić w sobie ta spokojna pozornie dziewczyna". W trakcie pobieżnych poszukiwań nie znalazłam szczególnej przyczyny, dla której Emily mogła wpaść na pomysł książki do tego stopnia brutalnej i naszpikowanej złem. Dlatego porzuciłam to, zakładając, że nic mi do tego, czytać należy, nie w cudzym życiu grzebać.

Wichrowe Wzgórza to powieść bardzo mroczna. Bardzo, bardzo mroczna. Bardzo, bardzo, bardzo mroczna. Każdy jej element potęguje ten mrok, który niszczy też wszystkie jasne przebłyski dobra. Samo otoczenie jest wprost wymarzone do tła dla kilku zbrodni. Północna Anglia, rozległe wrzosowiska, dwa wielkie dwory położone z dala od miasta. Częściej wietrzno tam i chłodno niż pogodnie. Wszędzie napotykamy tajemnice oraz niedomówienia. O rodzie Earnshawów wiemy tylko, że stary i szanowany. Nie wiemy skąd Heathcliff pochodzi, jak zdobył pieniądze ani ile lat ma. Nie wiemy jak Hindley poznał swoją żonę i kto zacz. Choroby wyniszczające głównych bohaterów to też tajemnice.

Historia ta jest zapisana w formie pierwszoosobowej opowieści, dodaje to autentyczności i wprowadza klimat grozy. Tak były też pisane inne gotyckie powieści, jak Frankenstein.

Najciemniejsze, najgorsze, najbardziej złe są tutaj postacie. U każdej można się dopatrzeć niegodziwych cech, jednak większość to ofiary zasługujące na szczere współczucie. Współczuć można lekkomyślej Izabeli i rozpieszczonemu Lintonowi. Oszukanemu Haretonowi i niszczonemu Hindley'owi. Dwie osoby na współczucie nie zasługują . Dwie postacie złe do szpiku kości, u których jedyną ludzką cechą jest miłość. Miłość toksyczna, śmiertelna, zakazana. Łączyła ona Heathcliffa i Katarzynę.

W Wichrowych Wzgórzach wiele rzeczy zasługuje na szczególną uwagę. Portrety ojców, czyli porównanie Hindleya i Edgara. Oblicza miłości. Losy każdej postaci z osobna, ich częste przemiany i przyczyny tego. Skomplikowane relacje, które ich łączą. Obraz epoki wiktoriańskiej. Ludzkie wady i zalety jakie tu wyeksponowano.

Mnie jednak uczucie tych dwojga, to czym byli interesowało najbardziej. Bo ich miłość była inna od miłości, o których zazwyczaj czytamy. Oni byli ludźmi, którzy nie pasowali do świata, okrutnymi, złymi, egoistycznymi, daleko przekraczając w tym wszelkie granice.

Katarzyna Earnshaw jako dziecko była kapryśna, marudna, nieposłuszna, ale jeśli sprawiła komuś przykrość, starała się go pocieszyć. Pani Dean, główna narratorka, mówiła, że Katy nie mogła być całkiem złym dzieckiem. Czegoś podobnego nie słyszeliśmy o Heathcliffie. W miarę jak dorastał opinie stawały się coraz gorsze. Można było usłyszeć, że nie jest człowiekiem, że jest potworem, a nawet i to dość często, że jest szatanem.

Tych dwoje połączyło uczucie o intensywności silniejszej niż w przypadku Romea i Julii. Romeo i Julia byli różni i zapatrzeni w siebie. Kochali się miłością namiętną, aż do śmierci. Pod jej wpływem zmienili się. Z Heathcliffem i Katarzyną jest inaczej. Oni byli, jak można w książce przeczytać, jedną duszą. Heathcliff targany rozpaczą wykrzykuje, że nie może żyć bez swojej duszy. Pyta Katarzynę, czy chce spocząć w grobie bez swojej duszy. Często Heathcliff powtarza, że są tacy sami. Równie odmienni od reszty, równie nieczuli dla innych. Ich przeznaczeniem jest bycie razem. Jedynie w stosunku do niej widać w nim człowieczeństwo. Wtedy gdy załamany jej chorobą pozwala sobie na chwilę słabości, gdy zadaje sobie ból fizyczny, bo nie potrafi więcej znieść.

Ale nawet ich miłość, uczucie które zalicza się do uczyć dobrych, w ich przypadku jest okrutne. Zadają sobie wzajemny ból, mszczą się, skazują na długie cierpienie. Miłość doprowadza do śmierci, a poczucie winy dręczy przez długie lata. Nie tylko poczucie winy. Również duchy, które dają znać o sobie, potęgując tęsknotę, i nie pozwalając się uchwycić.

Heathcliff i Katarzyna nie pasowali do świata, ale może przez to do siebie. Bezwzględni wobec innych ludzi, gwałtowni, mściwi. Nie żyli w zgodzie z moralnością, humanizmem, sumieniem. Krzywdzili nawet siebie. Czytelnik nie zrozumie tego w pełni. Mają ludzie inne wyobrażenie miłości. Powinna ona chronić od cierpień, nie dokładać ich. Dawać szczęście nie troski. A może nie. Może jeśli jedna dusza drugą spotka następuje reakcja tak silna, że niszczą się one wzajemnie. Tworzy się więź, której najgorsze zło i zbrodnia nie zerwą.

Wichrowe Wzgórza to absolutne arcydzieło. Tyle wystarczy powiedzieć.

C.P.

Emily Brontë żyła skromnie na plebanii uroczej i spokojnej. Życie od lat najwcześniejszych wiodła nudnawe delikatnie, które człowieka współczesnego o depresję by przyprawiło. Liczne rodzeństwo, czyli cztery siostry i jeden brat, wdziękiem swym i niesamowitym talentem odganiało całą melancholię. Siostry dwie zmarły wcześnie. Brat zdolny malarz przepił pieniądze na studia....