A przecież nie każdy z nas ratuje życie lub popycha ludzkość do przodu. Większość zawodów ma charakter usługowy i stanowi odpowiedź na konkretne potrzeby. Tym samym robotyzacja i wprowadzenie dochodu gwarantowanego wydają się całkiem niezłymi rozwiązaniami. Tylko w dalszym ciągu bez odpowiedzi pozostanie jedno zasadnicze pytanie: jaki to wszystko ma sens? Może mając więcej wolnego czasu, w końcu ktoś znajdzie jakąś satysfakcjonującą wszystkich odpowiedź. Może.

„Biały szum” Dona DeLillo opowiada historię Jacka Gladneya i jego rodziny. Główny bohater jest wykładowcą uniwersyteckim zajmującym się badaniami nad Adolfem Hitlerem. Jego żona Babette opiekuje się czwórką ich dzieci z poprzednich związków, ale w wolnych chwilach uczy seniorów i czyta niewidomym. Oboje zaskakująco dużo czasu poświęcają na zakupy w supermarkecie i myślenie o śmierci. Na ich tle wyróżniają się jednak dzieci, a zwłaszcza Denise i Heinrich, którzy wnikliwie obserwują rodziców i kompletnie nie rozumieją ich apatii i zobojętnienia.

„Biały szum” to trudna książka, gdyż styl DeLillo w ogóle nie ułatwia wyciągania wniosków. Bo o czym tak naprawdę jest ta pozycja? Autor przede wszystkim skupia się na pewnym rozdźwięku pomiędzy słowami bohaterów a ich faktycznymi czynami. Zarówno Jack, jak i Babette boją się śmierci i chcą żyć jak najdłużej, jednocześnie nie czyniąc nic, aby nadać swemu istnieniu jakikolwiek sens. Jest to życie dla samego życia, czyli konsumpcjonizm pełną gębą, bycie wyłącznie tu i teraz, a także zawierzenie opiniom, a nie faktom.

Na ich tle wyróżniają się dzieci. Zachowują się odpowiedzialnie, proaktywnie i kwestionują zastaną rzeczywistość. Czyli odwrotnie niż ich rodzice. Dzięki temu nie przyjmują niczego za pewnik i dążą do odkrycia prawdy. Im się jeszcze chce, dlatego też to one jako pierwsze dostrzegają różnego rodzaju zagrożenia. Oczekują również działania, a nie tylko ślepego wykonywania rozkazów, gdyż mają świadomość, że tylko czyny mogą coś zmienić.

W tym całym chaosie odkrywamy prawdę dotyczącą amerykańskiego społeczeństwa, w którym dominują rzeczy (samochody, telewizory, leki, gazety) i nic nieznaczące spacery po supermarkecie. Nawet napowietrzne zdarzenie toksyczne nie jest w stanie wstrząsnąć dorosłymi na tyle, aby wyszli z apatycznego stylu życia. Po prostu zaczynają jeszcze więcej myśleć o śmierci, co tylko ich stresuje i sprawia, że nie są w stanie skupić się na niczym innym.

DeLillo potrafi przytłoczyć. Jego styl bywa szalony i trochę surrealistyczny, aby nagle uderzyć czytelnika luźnym skojarzeniem czy litanią słów. Dzięki temu możemy delektować się poszczególnymi zdaniami i docenić metodę, która nie wybrzmiewa sztucznie czy fałszywie. Tak więc główne tematy książki wybrzmiewają mocno i wyraźnie, gdyż zaczynamy je fizycznie odczuwać. Aby coś takiego osiągnąć, naprawdę trzeba umieć posługiwać się słowem.

„Biały szum” to może nie jest najambitniejsza książka pod kątem podejmowanego tematu, ale na pewno zasługuje na naszą uwagę. Obnaża wewnętrzną pustkę amerykańskiego społeczeństwa i ujawnia, jak zmieniły się priorytety ludzi, którzy zbyt szybko dostali zbyt wiele. Jednocześnie pokazuje, że wciąż jesteśmy ludźmi ze wszystkimi przywarami.

Michał Wnuk