Od tego czasu Wietnam kojarzy się z porażką wojsk amerykańskich. I nic dziwnego, w sumie zginęło ok. 58 tysięcy żołnierzy Wuja Sama, a ponad 155 tysięcy zostało rannych. Wyłania się z tego przejmujący obraz ludzkich strat, historii i opowieści gotowych do spisania. Nie każdy chce rozmawiać, ale wszyscy mają o czym. Wydaje się, że literatura amerykańska wciąż nie przepracowała tego konfliktu.

„Dla Rouenny” to tylko pozornie kolejna relacja o wojnie w Wietnamie. Do głównej bohaterki (chyba alter ego Sigrid Nunez) po latach odzywa się jedna z osiedlowych koleżanek. Początkowo pisarka nie jest zainteresowana odnowieniem kontaktu z byłą pielęgniarką służącą w Wietnamie, ale jak to zwykle bywa, znajomość przeradza się w zwierzenia, a relacja w książkę. Tym samym poznajemy wojenne losy Rouenny Zycinski.

Na pierwszy rzut oka uwagę czytelnika zwróci surowa i nieludzka prawda o wojnie. Ten konflikt nie różnił się niczym od wielu wcześniejszych. Ludzie traktowani są jak mięso armatnie, dowództwo o niczym nie informuje podwładnych, a wśród żołnierzy dominują używki, seks i szczere rozmowy. Wszystko, byle tylko zapomnieć o tym, co widzi się na co dzień: o pourywanych ludzkich kończynach, niespodziewanej śmierci i braku pewności co do jutra. Rację więc miał Ulysses Grant, który powiedział: „War… war never changes”.

Relacja Rouenny jest niezwykle smutna i poruszająca. Wychowana w prostych warunkach relacjonuje wszystko w bardzo prostych słowach. Przez co obraz Wietnamu rezonuje w głowie jeszcze długo po zakończeniu lektury. Musicie wiedzieć, że to nie jest pejzaż, o którym zbyt często się wspomina w kinematografii czy literaturze. Jest to ten typ relacji, który zaczął wypływać po opisaniu wszystkich bohaterskich postaw i czynów stacjonujących tam żołnierzy.

Sam pobyt na wojnie to tylko jedna strona medalu. Po zobaczeniu tych wszystkich okropieństw trzeba kiedyś wrócić do normalnego życia w Stanach. A to wcale nie jest takie proste. Funkcjonowanie w warunkach nieustającego napięcia wpływa destrukcyjnie na ludzką psychikę. Z tego też powodu tylu byłych żołnierzy cierpi na zespół stresu pourazowego i tym samym niebezpiecznie zbliża się ku krawędzi, co może skutkować nawet i samobójstwem.

„Dla Rouenny” Sigrid Nunez to książka złożona. Opowiada o wojnie, traumie, wstydzie i przyjaźni. I chociaż fragmenty dotyczące Wietnamu są dużo ciekawsze niż inne, to jednak bez tych drugich zabrakłoby odpowiedniego kontekstu. Tak więc czerpcie przyjemność z lektury, gdyż z całą pewnością nieraz wami wstrząśnie.

Michał Wnuk