Punktem wyjścia opowieści są badania Hariego Seldona, którego genialny umysł przewidział kryzys i rozpad Imperium. Żeby przygotować społeczeństwo na kolejne mające nadejść kryzysy, razem z grupką naukowców postanawia stworzyć Encyklopedię Galaktyczną, a za kolebkę ich działań posłużyć ma znajdująca się na rubieżach planeta Terminus.

Osią powieści są dialogi, często długie i oscylujące wokół zagadnień z kręgu polityki, historii i filozofii. Być może zniechęci to niektórych czytelników przyzwyczajonych do bardziej wartkiej akcji, typowej dla współczesnej literatury, oraz wyraźniej zarysowanych postaci. Skrótowość wydaje się bowiem najsłabszą stroną tej klasycznej powieści. Malkontentów znajdzie się zapewne całkiem sporo, lecz nie ulegajmy zbyt mocno ich narzekaniom.

Pamiętajmy, że wydana w 1951 roku „Fundacja” to niezwykle istotne dla fantastyki socjologicznej dzieło. Według niektórych badaczy inspiracją dla Asimova był „Zmierzch i upadek cesarstwa Rzymskiego” Edwarda Gibbona, zaś amerykańskiego pisarza interesowały procesy, które doprowadzają do upadku jednych cywilizacji i powstania następnych. Z tego powodu dramaty rozgrywające się na naszej planecie przeniósł na arenę kosmiczną.

Sądzę, że każdy miłośnik fantastyki powinien choć raz zmierzyć się z „Fundacją”. Niektórych zapewne ta powieść wynudzi, lecz znajdzie się również wielu czytelników, którym koncepcja Asimova wyda się nadal pasjonująca i frapująca. Przyznam, że moje drugie spotkanie z powieścią nie było aż tak owocne, jeśli chodzi o emocje, lecz nadal nieźle zamieszało w moim umyśle.

Czyż myśli Asimova nie są nad wyraz aktualne, kiedy pisze: „Najsmutniejszym aspektem dzisiejszego życia jest to, że nauka osiąga wiedzę szybciej niż społeczeństwo osiąga mądrość”?

Ewa Szymczak