„Diamentowy plac” to klasyka zupełnie inna niż wcześniej wymienione przeze mnie książki. Dzieli je region, tematyka i styl pisania. Hiszpania zresztą zawsze odstawała, stawiając na sporą dawkę naturalizmu, waląc czytelnika dosadnie między oczami. Zgodzę się, że to nie musi być literatura dla każdego i pewnie niejeden po takim nokaucie już nie wstanie – a nawet nie dokończy książki. Warto jednak próbować, bo gdy już wejdziemy głębiej i zakochamy się w niej, będzie to miłość trudna, ale i długa.

Natàlia to młoda kobieta, która zaręczyła się z chłopcem z sąsiedztwa i sprzedaje słodycze. Jedno spotkanie wywróci jej życie do góry nogami. Gdy podczas festynu poznaje młodzieńca, który w dość arogancki sposób zaprasza ją do tańca, podejmuje szereg decyzji, które później zaważą na jej życiu. Zrywa zaręczyny i wychodzi za Quimeta, który pieszczotliwie nazywa ja Colometą. Tym prostym zabiegiem odziera ją równocześnie ze swojego „ja” i zmienia w kogoś zupełnie innego. Uległego, szukającego celu w życiu i zagubionego w świecie. Hiszpania zaczyna się zmieniać, mężczyzna zaczyna tracić zlecenia, zaczyna brakować pieniędzy, a Colometa, która już nie jest Natàlia, zrobi wszystko, by zadbać o swojego męża i dwójkę dzieci. Podejmuje się pracy i chociaż z dnia na dzień zaczyna tracić siły, to sama ciągnie na swoich barkach ich skromne życie. Do czasu, aż w Hiszpanii rozpęta się wojenna zawierucha, a Quimet wyruszy na front.

Całkowicie zgodzę się, że jest to historia o miłości, ale jednak nie taką, o której myśli się w pierwszym momencie po przeczytaniu tego zdania. To opowieść o uczuciu na tyle zaborczym, że odziera drugą osobę z osobowości i charakteru, dlatego Colometa, może się wielu czytelnikom wydać z początku całkowicie pozbawiona wyrazu. Jest tu miłość matki do dzieci, która leży z nimi w łóżku nasłuchując wyjących syren. Matki, która całe życie robiła wszystko, żeby zapewnić swoim pociechom byt, ale jest bezbronna, a nawet bezużyteczna przeciwko spadającym wszędzie bombom i strzałom z karabinów. Ale jest tu też miejsca dla miłości, pełnej dojrzałości i uznania.

„Diamentowy plac” to powieść, która zachwyci tych, którzy zechcą dać jej szansę. Nie zagubią się pośród słów i będą chcieli szukać w nich drugiego dna. A będzie to przygoda niezwykle przyjemna, bo nowe tłumaczenie Anny Sawickiej, jest po prostu bezbłędne. Przez tę historię się płynie, chociaż Rodoreda raz po raz zmusza nas do wypuszczenia z bólem całego powietrza z płuc. I choć „Diamentowy pałac” nie jest klasyką o wielkich gabarytach, bo katalońska Virginia Woolf losy Colomety/Natàlia zapisała na niespełna 300 stronach, to będzie ciążyła wam na sercu jakby była grubości „Braci Karamazow”.

Kinga Kolenda