Trzeci tom cyklu to tekst najbardziej bezpośredni i najprostszy spośród dotychczasowych. Jest także, jakkolwiek to zabrzmi, najjaśniejszy. „Pory roku” od samego początku wyraźnie dawały do zrozumienia, że Ali Smith uważa brexit za społeczno-kulturalną katastrofę, która u niej — Szkotki, co warto pamiętać — przelała czarę goryczy i bezpośrednio zmusiła do wyraźnej krytyki trapiących Wielką Brytanię klasizmu, rasizmu i ksenofobii. We „Wiośnie” wątki te nie znikają — byłoby o to bardzo trudno, kiedy wziąć pod uwagę, że spora część powieści toczy się w ośrodku dla nielegalnych migrantów — ale pisarka splata losy bohaterów w taki sposób, aby poznający je czytelnik w końcu uwierzył w to, że sytuacja może się poprawić.

Powieść oddziałuje intensywnie na dwóch płaszczyznach: fabularnej, bo koniec końców wszystko układa się pomyślnie, i symbolicznej. To przede wszystkim ta druga sprawia, że lekturę odkłada się z uśmiechem na ustach: zamiast zniszczonej przez samotność kobiety spędzającej mroźną zimę w pustym domu czytelnik spotyka tutaj młodą dziewczynę, której ciekawość, nieustępliwość i odwaga dają niemal nadnaturalne zdolności. A ona, co ważne, wykorzystuje je właśnie po to, by nieść nadzieję — staje się wiosną. Daje swojemu małemu światu i odmienia go w takiej skali, w jakiej może to zrobić (a może, jak zdaje się sugerować Smith, nawet nieco większej), czym pokazuje, że zmiana w ogóle jest możliwa.

Nie oznacza to, iż z powieści zniknęły inne charakterystyczne cechy tetralogii. Pierwsza część tekstu poświęcona jest przeżywającemu żałobę reżyserowi, który jednocześnie tęskni za scenarzystką-mentorką, walczy z jej następcą, koniecznie próbującym zmienić biografię dwójki pisarzy w telenowelę i usiłuje zrozumieć, dlaczego pokochał swoją wyobrażoną córkę, zamiast spróbować porozmawiać z rzeczywistą. Jego wątek przypomina nieco ten poświęcony Elisabeth z „Jesieni”, ale nie jest ani tak rozbudowany, ani tak poruszający, lecz wciąż ważny dla odbioru powieści. Odgrywa szczególną rolę: poprzez kontrast podkreśla to, co wydarzy się w późniejszych rozdziałach. Sam w sobie także jest bardzo ciekawy i żałowałem po lekturze, że autorka zdecydowała się zamknąć go bez obszerniejszego rozwinięcia.

„Wiosna” jest tak oczywistą kontynuacją dwóch wcześniejszych powieści, że nie trzeba by zdradzającego wszystko tytułu, aby je ze sobą powiązać. Ali Smith rozwija otwarte wcześniej wątki (choć nie te fabularne — każdy kolejny tom to zestaw zupełnie nowych historii) i cały czas utrzymuje bardzo wysoką literacką formę. Jeśli zainteresowali się Państwo „Porami roku”, to po ich trzecią część mogą sięgać bez wahania – z pewnością się nie zawiodą.

Bartosz Szczyżański